Ποιο ήταν το πρώτο φιλί που δόθηκε ποτέ στον κόσμο; (vid)
ΙΣΤΟΡΙΑ/ΣΧΕΣΕΙΣ | Ενημ. 12/02/2024, 07:33
Posted by Youmagazine Staff
Ένα κείμενο των Σουμερίων του 2500 π.Χ. αποτελεί την αρχαιότερη περιγραφή ενός ερωτικού φιλιού στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Σε αυτόν τον αρχαίο πήλινο ανάγλυφο από τη Μεσοποταμία το φιλί, μεταξύ των δύο εραστών, αποτελεί μέρος της ερωτικής οικειότητας. Πηγή: University of Copenhagen
v
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΔΑΜ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΑΣ το φιλί, ως τμήμα της ερωτικής οικειότητας, απουσιάζει. Το παλαιότερο αρχείο της ανθρωπότητας, όσον αφορά το φιλί, χρονολογείται πριν από περίπου 4.500 χρόνια στη Μεσοποταμία, 1.000 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πίστευαν προηγουμένως οι ερευνητές.
Στην αρχαία Μεσοποταμία, οι άνθρωποι έγραφαν σε πήλινες πλάκες χρησιμοποιώντας σφηνοειδή γραφή, ένα είδος γραφής που, όπως τα ιερογλυφικά, χρησιμοποιεί σύμβολα για να αναπαραστήσει έννοιες και ιδέες. Η σφηνοειδής γραφή χρησιμοποιήθηκε κυρίως για διοικητικούς σκοπούς, αλλά κοιτάζοντας προσεκτικά μπορεί κανείς να βρει κείμενα και άλλων ειδών.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τον Troels Pank Arbøll, επίκουρο καθηγητή Ασσυριολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, και την Sophie Lund Rasmussen, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο κύλινδρος Barton είναι η πρώτη καταγεγραμμένη απόδειξη φιλιού. «Είναι μια από τις κύριες πηγές σφηνοειδούς γραφής με τις οποίες δουλέψαμε […], ένα μυθολογικό κείμενο που γράφτηκε στα σουμεριακά γύρω στο 2500-2350 π.Χ.». Η σχετική εργασία των δύο επιστημόνων δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
Οι δύο πρώτες στήλες του αρχαίου κειμένου αποτελούν την παλαιότερη καταγραφή στην ιστορία της ανθρωπότητας ενός αισθηματικού φιλιού μεταξύ δύο θεοτήτων:
«Εκείνες οι νύχτες ήταν πράγματι νύχτες μακρινές. […] Στην ιερή περιοχή της πόλης Νιπούρ η καταιγίδα βρυχήθηκε, τα φώτα έλαμψαν. Ο Παράδεισος συνομίλησε με τη Γη. Η Γη μίλησε με τον Παράδεισο. Με τη θεά (που ονομαζόταν) Η Μεγάλη Κυρία των Ουρανών […] είχε σεξουαλική επαφή. Την φίλησε. Το σπέρμα επτά διδύμων χύθηκε στη μήτρα της».
(Μετάφραση από τους αρχαιολόγους Bendt Alster και Aage Westenholz).
ν
Ο κύλινδρος Barton είναι η πρώτη καταγεγραμμένη περιγραφή φιλιού μεταξύ δύο θεοτήτων. Image: Aage Westenholz
ν
Η ιστορία του φιλιού πηγαίνει χίλια χρόνια πίσω απ’ ότι νομίζαμε έως τώρα. Πηγή: University of Copenhagen
ν
Μέχρι τώρα οι ερευνητές πίστευαν ότι οι πρώτες ενδείξεις φιλιού προέρχονταν από την Ινδία το 1500 π.Χ.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, αν και οι πρώτοι ανθρώπινοι πολιτισμοί εμφανίστηκαν στη Μεσοποταμία, μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, εκεί όπου σήμερα είναι η Συρία και το Ιράκ, το φιλί, ως έθιμο, δεν προήλθε από κάπου συγκεκριμένα, αλλά εμφανίστηκε ταυτόχρονα σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς πριν από αρκετές χιλιετίες.
«Τα στοιχεία από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο δείχνουν ότι το ερωτικό φιλί προέκυψε ταυτόχρονα σε πολλά μέρη και δεν εξαπλώθηκε ξαφνικά σε όλο τον κόσμο από κάπου συγκεκριμένα», λέει ο καθηγητής Troels Pank Arbøll.
ν
Αυτό το ανάγλυφο από το ναό του Λούξορ στην Αίγυπτο δείχνει τον φαραώ Ραμσή Β΄ και τη βασίλισσα Νεφερτάρι να φιλιούνται. Image: Supplied
ν
Παρ’ όλο που υπάρχουν φιλιά διαφόρων ειδών (φιλικό φιλί, συγγενικό, στοργής, τρυφερότητας, χαράς, αποχωρισμού κτλ.) το ερωτικό φιλί είναι αυτό που αναφέρεται πιο συχνά στα κείμενα της Μεσοποταμίας.
Για παράδειγμα, ένα κείμενο πριν από περίπου 3800 χρόνια περιγράφει πώς μια παντρεμένη γυναίκα κόντεψε να θεωρηθεί άπιστη μετά από ένα φιλί. Ένα άλλο κείμενο της ίδιας εποχής αναφέρει μια ανύπαντρη γυναίκα η οποία ορκίζεται να αποφύγει να φιλήσει και να κάνει έρωτα με έναν άντρα.
Τέλος, οι ερευνητές πιστεύουν ότι το φιλί, ως ένδειξη οικειότητας, πρέπει να ήταν γνωστό στους Νεάντερταλ πριν από 100.000 χρόνια. Άλλωστε το φιλί δεν είναι άγνωστο στους χιμπαντζήδες και στους πιθήκους Μπονόμπο.
Μέσο μετάδοσης ασθενειών
Εκτός από την εκδήλωση συναισθημάτων, το φιλί έπαιξε –και παίζει– βασικό ρόλο στη μετάδοση ασθενειών μέσω του σάλιου.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρυσι στο Science Advances, δύο ερευνητικές ομάδες από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ανακάλυψαν ότι μια νέα παραλλαγή του ιού του απλού έρπητα 1, του γνωστού επιχείλιου έρπητα, εμφανίστηκε στην Εποχή του Χαλκού (3000-1100 π.Χ.).
Ο επιχείλιος έρπης (έρπης των χειλιών) είναι μια δερματική λοίμωξη που οφείλεται στον ιό του απλού έρπητα (HSV-1). Εκδηλώνεται με δερματικά εξανθήματα και μικρές, επώδυνες φλύκταινες (φουσκάλες) στα χείλη, που μοιάζουν με μεγάλα σπυράκια και μικρά έλκη στην επιδερμίδα.
ν
Αυτό το αρχαίο ελληνικό ανάγλυφο από την Ταρσό δείχνει ένα ζευγάρι να φιλιέται. Εκτός από εκδήλωση ερωτικής επιθυμίας, το φιλί στην αρχαία Ελλάδα ήταν χαιρετισμός και δείγμα σεβασμού. Image: Supplied
ν
Το φιλί στην αρχαία Ελλάδα
Στην αρχαία Ελλάδα το φιλί δεν μόνο εκδήλωση ερωτικής επιθυμίας ή μεγάλης οικειότητας, αλλά συχνά ήταν τρόπος χαιρετισμού μεταξύ γνωστών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αποτελούσε ένδειξη σεβασμού.
Το φιλί ήταν επίσης σημάδι στοργής και στα έργα του Ομήρου, το φιλί χρησιμοποιείται για να δείξει τον βαθύ δεσμό φιλίας ή συγγένειας μεταξύ δύο ατόμων. Οι γονείς φιλούν τα παιδιά τους για να δείξουν την αγάπη τους, ενώ και οι άντρες που ήταν στενοί φίλοι φιλιούνται επίσης.
Έχουν επίσης σωθεί μυθολογικές εικόνες που δείχνουν σάτυρους να φιλούν νύμφες. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον ιστορικό οποίος έζησε μεταξύ 484 και 425 π.Χ., το φιλί στο χέρι, στο μάγουλο ή στα χείλη ήταν συνηθισμένος χαιρετισμός μεταξύ των Αχαιμενιδών Περσών, οι οποίοι είχαν κατακτήσει πολλές από τις χώρες της Μεσογείου.
«Όταν ένας [Πέρσης] συναντά έναν άλλον στο δρόμο, είναι εύκολο να δεις αν οι δύο τους είναι [κοινωνικά] ίσοι. γιατί, αν είναι, φιλιούνται στα χείλη χωρίς να μιλήσουν. Εάν η διαφορά τάξης μεταξύ τους είναι μικρή, φιλιούνται στο μάγουλο, αν όμως είναι μεγάλη, ο κατώτερος υποκλίνεται και προσκυνά τον άλλον», γράφει ο Έλληνας ιστορικός.
Ωστόσο, το ερωτικό φιλί δεν δινόταν ποτέ δημοσίως. Το να δίνεις ή να δέχεσαι δημόσια ερωτικά φιλιά ήταν δείγμα απρέπειας και ασωτίας.
ν
Ο Απόλλωνας (αριστερά) κάνει χειραψία με τον Διόνυσο μπροστά στο Δέντρο της Ζωής. Αττικό αγγείο από τους Δελφούς (4ος αιώνας π.Χ.).
ν
Η χειραψία στην αρχαία Ελλάδα
Από όλες τις χειρονομίες χαιρετισμού που χρησιμοποιούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο, η χειραψία είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη. Αυτό ίσχυε και στην αρχαία Ελλάδα, όπου η χειραψία ήταν ο πιο συνηθισμένος χαιρετισμός.
Ένα από τα ωραιότερα γλυπτά με την χειραψία ως χειρονομία χαιρετισμού είναι ένα αρχαιοελληνικό ανάγλυφο, που υπάρχει στον ναΐσκο του Αγάθωνα στον Κεραμεικό.
ν
Η σωζόμενη νεκρική στήλη στον Κεραμεικό δείχνει την έκφραση πένθους στο Κοράλλιον, την χήρα του Σωσικράτη (350-325 π.Χ.). Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Να σημειωθεί ότι ο ταφικός περίβολος των Ηρακλειωτών, όπως λέγεται, δηλαδή ο τάφος μιας οικογένειας από την Ηράκλεια του Ευξείνου Πόντου, όπου είναι θαμμένοι οι αδελφοί Αγάθων και Σωσικράτης συγκροτείται από τρία μνημεία. Την μεσαία ψηλή στήλη που ανήκει στους δύο αδελφούς, τον οικίσκο που βρίσκεται αριστερά της (από την πλευρά του θεατή) και ανήκει στην σύζυγο του Σωσικράτη με το όνομα Κοράλλιον και τον οικίσκο του Αγάθωνα (στα δεξιά), ο οποίος σήμερα είναι κενός.
Αναφορές σε χειραψίες μπορούν επίσης να βρεθούν στην Ιλιάδα του Ομήρου. Η χειραψία έχει ποικίλα νοήματα. Άλλοτε είναι σύμβολο συμφωνίας ή όρκου, άλλοτε αποτελεί προσφορά παρηγοριάς στους πενθούντες ή είναι υπόσχεση εμπιστοσύνης.
Πρέπει να τονιστεί ότι η χειραψία στην αρχαία Ελλάδα σήμαινε ότι τα δύο μέρη ήταν ίσα: θεοί έσφιγγαν τα χέρια με θεούς, πολεμιστές έδιναν τα χέρια μεταξύ τους και αθλητές έκαναν χειραψία ως ένδειξη σεβασμού και αναγνώρισης της αξίας των αντιπάλων τους.
ν
Why Do We Kiss?
ν
ν
