Τι συμβαίνει και ο εγκέφαλός μας παθαίνει κάποιες φορές «blackout»;
ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ | Ενημ. 09/05/2025, 16:31
Posted by Youmagazine Staff
Οι επιστήμονες εξερευνούν μια «δυσλειτουργία» του εγκεφάλου που ονομάζεται jamais vu και είναι ακριβώς το αντίθετο του deja vu.
Έχετε ποτέ βιώσει «αιφνίδια αμνησία»; Image: Pixabay / geralt
v
ΕΙΧΑΤΕ ποτέ ένα deja vu; Δηλαδή το αίσθημα ότι κάτι σας είναι γνωστό και οικείο –π.χ. ένα πρόσωπο ή ένα μέρος– ενώ δεν το έχετε ξαναδεί ποτέ στη ζωή σας;
Οι περισσότεροι από εμάς είμαστε εξοικειωμένοι με το φαινόμενο ότι μια κατάσταση που βιώνει στο παρόν έχει επαναληφθεί ακριβώς στο παρελθόν. Συνήθως χρησιμοποιείται ο όρος déjà vu (ντεζά βου) που στη γαλλική γλώσσα σημαίνει “το μήποτε ιδωμένο”.
Τώρα όμως υπάρχει μια άλλη, λιγότερο γνωστή παραλλαγή αυτού του ψυχολογικού φαινομένου, γνωστή ως jamais vu (ζαμέ βου), που κατά λέξη σημαίνει “ποτέ ιδωμένο”, αλλά η ακριβής απόδοσή του είναι «αιφνίδια αμνησία». Πρόκειται για την κατάσταση κατά την οποία κάτι που θα έπρεπε να σας είναι γνωστό και οικείο ξαφνικά σας φαίνεται «ξένο» ή «άγνωστο».
ν
Σε συνθήκες jamais vu δεν αναγνωρίζεις το περιβάλλον και κάποιες φορές ούτε τον εαυτό σου. Image: Supplied
ν
Ένα παράδειγμα αυτού του παράξενου ψυχολογικού φαινομένου συνέβη κάποτε στον καθηγητή ψυχολογίας δρα Akira O’Connor του Πανεπιστημίου του St Andrews στη Σκωτία. Ύστερα από αυτή την εμπειρία, ο καθηγητής αφιερώθηκε στο να ανακαλύψει τι ακριβώς συμβαίνει.
Οδηγούσε όταν, ξαφνικά, έπαθε «αιφνίδια αμνησία». Είχε την συντριπτική αίσθηση ότι δεν γνώριζε τίποτε. Ο εγκέφαλός του έπαθε blackout και αναγκάστηκε να σταματήσει για να υπενθυμίσει στον εαυτό του πώς να χρησιμοποιεί το τιμόνι, τις ταχύτητες και τα πεντάλ.
Φυσικά τρομοκρατήθηκε και ήταν τυχερός που δεν συνέβη κάποιο δυστύχημα.
Έκτοτε αυτός και οι συνάδελφοί του έχουν διαπιστώσει ότι αυτή η παράξενη αίσθηση μπορεί να συμβεί όταν κάτι που κάνετε χρόνια (όπως η οδήγηση) γίνεται τόσο αυτόματο που ο εγκέφαλός σας ξαφνικά σας βγάζει από αυτόν τον αυτοματισμό και απαιτεί από εσάς να το σκεφτείτε ξανά συνειδητά.
Στα πειράματα που έγιναν, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μπορούσαν να αναπαράγουν το φαινόμενο της «αιφνίδιας αμνησίας» ζητώντας από τους συμμετέχοντες να γράψουν επανειλημμένα την ίδια λέξη ξανά και ξανά.
Περίπου το 70% των συμμετεχόντων αναγκάστηκαν να σταματήσουν τουλάχιστον μια φορά λόγω του jamais vu.
Όσοι το βίωσαν, το περιέγραψαν σαν η λέξη που έγραφαν να είχε ξαφνικά χάσει κάθε νόημα και να τους ήταν άγνωστη.
Το φαινόμενο αυτό δείχνει ότι πολλές από τις πράξεις στη ζωή μας τις εκτελούμε αυτόματα, χωρίς να είμαστε συνειδητά παρόντες. Ή, όπως είχε πει κάποτε για τους συμπολίτες του ο Ηράκλειτος, «παρόντες απουσιάζουν».
Για να μην έχουμε τέτοια αιφνίδια blackout, πρέπει να είμαστε συνεχώς συνειδητοί σε ό,τι κάνουμε, ιδιαίτερα όταν ενέχει κινδύνους, όπως είναι η κατάποση του φαγητού, η οδήγηση, ο χειρισμός βαρέων μηχανημάτων, η κολύμβηση, η πεζοπορία κ.ά.
Με άλλα λόγια, να σκεπτόμαστε πριν κάνουμε κάτι και να μην ενεργούμε σαν αυτόματα.
ν
