Πλούτωνας: Το μυστήριο της απουσίας κρατήρων (vid)
ΔΙΑΣΤΗΜΑ
Posted by Youmagazine Staff
Η απουσία κρατήρων δείχνει ότι ο Πλούτωνας είναι ένας πολύ νέος πλανήτης που δεν ταιριάζει με τους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Από πού προήλθε τότε; Και γιατί δεν έχει σημάδια από την πτώση μετεωριτών;
Στην παγωμένη επιφάνεια του Πλούτωνα υπάρχουν βουνά με ύψος 3.300 μέτρα, δεν υπάρχουν όμως καθόλου σημάδια από πτώση μετεωριτών. Αυτό είναι ένα μεγάλο μυστήριο. Photo: NASA /JHUAPL/SwRI. Πηγή: Supplied
ν
ΣΥΜΦΩΝΑ με την κρατούσα θεωρία, το ηλιακό σύστημα σχηματίστηκε πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, από την βαρυτική κατάρρευση ενός γιγάντιου μοριακού νέφους. Τα ουράνια σώματα που σχηματίστηκαν άρχισαν να περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, ο οποίος συγκεντρώνει την κύρια μάζα του ηλιακού συστήματος (99,86%). Αυτά είναι οι τέσσερις εσωτερικοί πλανήτες (Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης), η Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών, οι εξωτερικοί πλανήτες (Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας) και το ηλιακό σύστημα τελειώνει με μια δεύτερη ζώνη αστεροειδών και κομητών, τη Ζώνη του Κάιπερ, στην οποία ανήκει και ο Πλούτωνας μαζί με άλλους πλανήτες νάνους, όπως η Δήμητρα και η Έριδα.
Οι τέσσερις εσωτερικοί πλανήτες ονομάζονται γήινοι, επειδή αποτελούνται κυρίως από πετρώματα και μέταλλα. Από τους τέσσερις εξωτερικούς πλανήτες, ο Δίας και ο Κρόνος αποκαλούνται αέριοι γίγαντες, επειδή αποτελούνται από υδρογόνο και ήλιο, ενώ ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας υδάτινοι, επειδή αποτελούνται από νερό, αμμωνία και μεθάνιο. Με εξαίρεση τον Ερμή και την Αφροδίτη, όλοι οι άλλοι πλανήτες διαθέτουν φυσικούς δορυφόρους.
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των πλανητών και των δορυφόρων τους είναι η ύπαρξη κρατήρων στην επιφάνειά τους. Οι κρατήρες δημιουργούνται είτε από την ηφαιστειακή δραστηριότητα είτε από τη σύγκρουση με μετεωρίτες ή κομήτες. Η επιφάνεια της Σελήνης είναι γεμάτη με κρατήρες, κρατήρες έχει η Γη, η Αφροδίτη, ο Άρης, αλλά και φεγγάρια του Δία, όπως η Ευρώπη, ο Γανυμήδης και η Καλλιστώ. Γενικά, η ύπαρξη κρατήρων, ορατών ή μη, από τη σύγκρουση των μεγάλων ουρανίων σωμάτων με μικρότερα είναι κάτι αναμενόμενο μέσα στα 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης του ηλιακού συστήματος.
Από αυτόν τον γενικό κανόνα εξαιρείται ο Πλούτωνας!
ν
Η επιφάνεια του Πλούτωνα όπως την είδε το διαστημόπλοιο New Horizons. Πηγή: NASA
ν
Σοκ στην επιστημονική κοινότητα
Την Τετάρτη 15 Ιουλίου 2015, η NASA έδωσε στη δημοσιότητα τις πρώτες κοντές φωτογραφίες του Πλούτωνα που ελήφθησαν από το διαστημόπλοιο New Horizons (Νέοι Ορίζοντες). Οι φωτογραφίες δημιούργησαν σοκ στην επιστημονική κοινότητα, καθώς τον τελευταίο μισό αιώνα οι πλανητικοί επιστήμονες έχουν συνηθίσει να βρίσκουν πολλούς κρατήρες στην επιφάνεια των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος.
Πριν το New Horizons, και μελετώντας την επιφάνεια του Πλούτωνα, οι αστρονόμοι είχαν βρει κάποιους κρατήρες, αλλά λιγότερους απ’ όσους περίμεναν. Έτσι, είχαν τοποθετήσει τον Πλούτωνα στην ίδια κατηγορία με την Αφροδίτη και τη Γη που έχουν λίγους κρατήρες. Αποδείχθηκε όμως πως έκαναν λάθος. Η επιφάνεια του Πλούτωνα, όπως τη φωτογράφησε το New Horizons (βλέπε βίντεο) δεν έχει κανέναν απολύτως κρατήρα!
v
ν
Η απουσία κρατήρων σε ουράνιο σώμα, ιδίως όταν αυτό γειτνιάζει με τη Ζώνη του Κάιπερ, όπου συνωστίζονται εκατομμύρια μετεωρίτες, αστεροειδείς και κομήτες, όπως συμβαίνει με τον Πλούτωνα, δημιουργεί ερωτηματικά που είναι δύσκολο να απαντηθούν.
Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει πως είτε ο Πλούτωνας είναι ένας πολύ νέος πλανήτης σε σχέση με την ηλικία των 4,6 δισεκατομμυρίων ετών του ηλιακού συστήματος, πράγμα επίσης παράδοξο, είτε ότι έχει μια αόρατη ασπίδα που προστατεύει την επιφάνειά του από την πτώση άλλων αδέσποτων σωμάτων. Προς ώρας οι επιστήμονες τα έχουν χαμένα.
Με την εξαίρεση της Ιούς, οι επιφάνειες των υπολοίπων σωμάτων του ηλιακού συστήματος, πλανήτες, δορυφόροι, αστεροειδείς και κομήτες, έχουν πάνω τους “ουλές” από τις συγκρούσεις με άλλα σώματα. Αυτό για τους πλανητικούς επιστήμονες αποτελεί ένδειξη μεγάλης ηλικίας. Αυτός είναι και ο λόγος που η έλλειψη κρατήρων στον Πλούτωνα δημιούργησε στην επιστημονική κοινότητα σοκ.
Λόγω της απόστασή του από τον Ήλιο, οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι χαρακτηριστικό του Πλούτωνα. Ο μακρινός πλανήτης δέχεται έως και 1.600 φορές μικρότερη ποσότητα θερμότητας και φωτός από ότι δέχεται η Γη. Έχει μια εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα, με εμφάνιση παγωμένης ομίχλη και με επιφανειακή ατμοσφαιρική πίεση 0,3 pascal, μόλις το 1/350.000 της γήινης. Η ατμόσφαιρά του αποτελείται από άζωτο, μεθάνιο και μονοξείδιο του άνθρακα, τα οποία προέρχονται από την εξάχνωση μέρους του παγωμένου στρώματος που καλύπτει τον πλανήτη.
Όλα αυτά δείχνουν πως ο Πλούτωνας δεν έχει στο εσωτερικό του λάβα, επομένως δεν έχει καμία ηφαιστειακή δραστηριότητα. Σε πολλά άλλα ουράνια σώματα, η επιφάνειά τους υπέστη ένα είδος lifting, καθώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα επούλωσε τις πληγές από τις συγκρούσεις τους με μετεωρίτες. Ο πυρήνας όμως του Πλούτωνα είναι βραχώδης.
ν
Παραμένει άγνωστο γιατί η επιφάνεια του Πλούτωνα δεν έχει σημάδια από την πτώση μετεωριτών.
ν
Ένα ακόμη άλυτο μυστήριο
Παρ’ όλο που ο Πλούτωνας βρίσκεται σε ένα ιδιαίτερα πολυσύχναστο μέρος του ηλιακού συστήματος, η επιφάνειά του είναι άθικτη. Από την άλλη μεριά, ο μακρινός αυτός πλανήτης παρουσιάζει ένα ακόμη μεγάλο μυστήριο.
Όπως είπαμε πιο πάνω, η αραιή ατμόσφαιρα του Πλούτωνα αποτελείται κυρίως από άζωτο. Όπως παρατήρησαν οι επιστήμονες, το άζωτο αυτό δεν παραμένει συγκεντρωμένο γύρω από την επιφάνεια του πλανήτη, αλλά διαχέεται στο διάστημα. Πέρα από το ότι αυτό από μόνο του είναι κάτι πρωτόγνωρο, το θέμα είναι πως το άζωτο φαίνεται να μην τελειώνει ποτέ, αλλά συνεχώς αντικαθίσταται από νέο. Πώς εξηγείται αυτό το μυστήριο;
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως υπάρχει ένας –άγνωστος σε εμάς– μηχανισμός γεωλογικής δραστηριότητας που μεταφέρει άζωτο από το εσωτερικό του Πλούτωνα στην επιφάνειά του κι από εκεί στο διάστημα. Όμως ο Πλούτωνας είναι ένας πολύ μικρός πλανήτης, πιο μικρός κι από τη Σελήνη. Η μάζα του είναι περίπου το 1/6 της μάζας της Σελήνης, ενώ έχει το 1/3 του όγκου της. Η δε διάμετρός του ισούται με 2.370 χλμ. ή με το 0,18 της γήινης.
Με άλλα λόγια, ο Πλούτωνας έχει μια πολύ περιορισμένη ποσότητα αζώτου, ποσότητα που κανονικά, ύστερα από τόσα δισεκατομμύρια χρόνια, έπρεπε να έχει εξαντληθεί από καιρό. Όμως το άζωτο παραμένει και συνεχώς ανανεώνεται. Το πώς είναι ένα ακόμη άλυτο μυστήριο.
Τέλος, όπως φαίνεται και στο βίντεο, σε ορισμένα τμήματα της επιφάνειας υπάρχουν βουνά, ύψους 3.300 μέτρων. Δηλαδή είναι πιο ψηλά από τον Όλυμπο, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.918 μέτρα). Αυτό είναι επίσης παράδοξο για ένα τόσο πολύ μικρό ουράνιο σώμα.
Το συμπέρασμα απ’ όλα αυτά είναι ότι ο Πλούτωνας είναι κατά πολύ νεότερος από τα 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια των υπολοίπων σωμάτων που συνθέτουν το ηλιακό σύστημα. Και αυτό δημιουργεί μια ρωγμή στο υπάρχον μοντέλο του ηλιακού συστήματος.
ν
Πώς θα ήταν να στέκεστε στην επιφάνεια του Πλούτωνα
ν
ν
