«Ηνωμένες Πολιτείες του Πολέμου» του Ντέιβιντ Βάιν (κριτική)

BOOK CORNER  | Ενημ. 15/10/2025, 08:13

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Για το βιβλίο του Ντέιβιντ Βάιν (David Vine) «Ηνωμένες Πολιτείες του Πολέμου» (μτφρ. Φώτης Τερζάκης, εκδ. Σάλτο, σειρά Κάλλιστος).

Το Yπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ μετονομάστηκε πρόσφατα σε Yπουργείο Πολέμου. Image: Supplied

v

ΑΠΟ την ίδρυσή τους το 1776, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής διεξάγουν έναν πόλεμο κάθε τρεισήμισι (3,5) χρόνια. Με αυτό τον τρόπο επιβιώνουν.

Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να διατείνεται πως επί των ημερών του έχουν τερματιστεί έξι πόλεμοι (κι ας μπερδεύει την Αλβανία με την Αρμενία), ωστόσο κι αυτός, όπως και όλοι οι προκάτοχοί του, ακολουθεί το κλασικό αμερικανικό δόγμα «αν θες ειρήνη, κάνε πόλεμο».

Ο θείος Σαμ αγαπάει τον πόλεμο

Σύμφωνα με την ευρεία μελέτη του καθηγητή Ανθρωπολογίας στο American University και συγγραφέα, Ντέβιντ Βάιν, οι ΗΠΑ δεν μετατράπηκαν σε μια ασταμάτητη πολεμική μηχανή κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ή από ανάγκη εν μέσω Ψυχρού Πολέμου. Πάντα έτσι ήταν. Λες και… κυτταρικά, από τη στιγμή που συγκροτήθηκαν έως τις μέρες μας είναι ταγμένες στην επιβολή διά της ισχύος των όπλων.

Το βιβλίο του Βάιν, Ηνωμένες Πολιτείες του Πολέμου, επιχειρεί μια ιστορική αναδρομή στην πρακτική του πολέμου από την πλευρά των Αμερικανών, εκκινώντας από τους πρώτους αποικισμούς έως τις συγκρούσεις με οργανωμένες τρομοκρατικές ομάδες (βλ. ISIS).
ν

ν

Ο Βάιν παραθέτει έξι βασικά επιχειρήματα που δεικνύουν ότι η πατρίδα του (ή, μάλλον, το σύστημα σκέψης και δράσης που κυριαρχεί στη χώρα του) εμπλέκεται εκ συστήματος και με πρόθεση σε κάθε λογής πολέμους.

Κάνει λόγο για «μόνιμο» πόλεμο, στη λογική ότι οι ΗΠΑ δεν πολεμούν απλώς κατά περιόδους, αλλά στην ουσία βρίσκονται διαρκώς εν μέσω συγκρούσεων, επεμβάσεων και πολέμων που δεν έχουν ποτέ τέλος. Επιπλέον, το δίκτυο των βάσεων ανά τον κόσμο (800 βάσεις) δεν λειτουργεί αποτρεπτικά ή αμυντικά, αλλά ως προγεφύρωμα για μελλοντικές επεμβάσεις και μάλιστα με ευκολότερο τρόπο.

Ιμπεριαλισμός

Κατά τον Βάιν, στον πυρήνα των ΗΠΑ υπάρχει μια ιμπεριαλιστική ιδέα που αναπλάθεται και παίρνει σάρκα και οστά με διαφορετικές μορφές ανά τους αιώνες. Από τον διωγμό των ιθαγενών Ινδιάνων και τον πλήρη αφανισμό τους, που ήταν μια αρχαϊκή μορφή επέκτασης, έχουμε φτάσει σε μορφές «επιστημονικού» πολέμου, όπου η τεχνολογία στέκεται αρωγός στα σχέδια των στρατηγών.

Πίσω από αυτές τις ενέργειες ισχύος, σημειώνει το βιβλίο, θα πρέπει να δούμε τους γενεσιουργούς παράγοντες που διατηρούν τις ΗΠΑ σε αυτή την πολεμική εγρήγορση. Αυτοί είναι:

α) το κέρδος

β) τα συμφέροντα του στρατιωτικού-συμπλέγματος

γ) η ρατσιστική αντίληψη ότι οι Αμερικανοί είναι ανώτεροι από όλους τους άλλους λαούς του κόσμου.

Το σύμπλεγμα αυτών των παραγόντων συμβάλλει στη διατήρηση του ισχύοντος συστήματος. Πέραν της θεωρίας, ο Βάιν παρουσιάζει και τα αποτελέσματα των αμερικανικών ενεργειών στην υφήλιο. Δηλαδή: ανθρώπινα θύματα, βασανισμοί, δολοφονίες, εκτοπισμοί, τραυματισμοί, μετανάστευση και άλλα πολλά επίχειρα που αλλάζουν δραματικά την καθημερινότητα των ανθρώπων.
ν

Από την εκπαίδευση Αμερικανών στρατιωτών στο στο Φορτ Πολκ της Λουιζιάνα. Image: Supplied

ν

Ιστορικές πηγές και έρευνα

Ο Βάιν στηρίζεται σε ιστορικές πηγές και αρχειακή έρευνα που εκπόνησε ο ίδιος, ενώ παράλληλα διεξήγαγε και μια ακόμη εθνογραφική έρευνα σε 14 χώρες και εδάφη που επισκέφθηκε. Συγκεκριμένα, είδε από κοντά 60 σημεία αιχμής στα οποία υπάρχουν ή υπήρχαν στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ. Η επιτόπια έρευνα αποδείχθηκε άκρως αποκαλυπτική, καθώς συνδυάστηκε με πολλές συνεντεύξεις που πήρε από στρατιωτικό προσωπικό, οικογένειες και κατοίκους περιοχών κοντά σε βάσεις.

Όλα αυτά αποτελούν ένα σημαντικό εχέγγυο για την αξιοπιστία του βιβλίου, καθώς αυτό δεν διαμορφώνεται στη βάση άυλων ιδεών (ή ιδεολογημάτων), αλλά παρέχει τεκμηριωμένη πληροφορία που συνδυάζει τα ιστορικά στοιχεία με ανθρωπολογική/εθνογραφική δουλειά, ενώ φέρνει στην επιφάνεια πτυχές του ζητήματος που ο πολίτης δεν μαθαίνει από τα επίσημα ΜΜΕ ή δεν τα αντιλαμβάνεται τη στιγμή που συμβαίνουν.

Φυσικά, το στοιχείο που προκαλεί εντάσεις μεταξύ των πασιφιστών και των πεφωτισμένων πολεμοκάπηλων είναι το συμπέρασμα του Βάιν ότι οι ΗΠΑ δεν διεξάγουν «αποσπασματικούς» πολέμους, αλλά βρίσκονται –αιώνες τώρα– σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα.

Σε αυτό το συμπέρασμα προσθέτει τις μη στρατιωτικές παραμέτρους των πολέμων που έχουν να κάνουν με πολιτικές πολιτιστικές και ρατσιστικές δομές που ενισχύουν και υποβοηθούν τους μηχανισμούς εξουσίας στο «έργο» τους.
ν

Ο συγγραφέας Ντέβιντ Βάιν. Image: Supplied

ν

Οι κριτικές

Το βιβλίο με το που κυκλοφόρησε έλαβε εκ διαμέτρου αντίθετες κριτικές. Λογικό και επόμενο, αν σκεφτεί κανείς πως η σημερινή Αμερική του Τραμπ είναι στην πραγματικότητα ένα κράτος με δύο καρδιές, που η μια δεν μπορεί να συναντηθεί με την άλλη. Ως εκ τούτου, από τη μια είχαμε τα επαινετικά σχόλια μεγάλης μερίδας του αναγνωστικού κοινού και των ειδικών (κυρίως πανεπιστημιακών), με αποτέλεσμα το βιβλίο να είναι φιναλίστ για τα βραβεία της εφημερίδας L.A. Times στην κατηγορία των ιστορικών βιβλίων.

Ο ίδιος ο Ντέιβιντ Βάιν είναι συγγραφέας και πολιτικός ανθρωπολόγος. Το νεότερο βιβλίο του, Ηνωμένες Πολιτείες του Πολέμου, είναι το τρίτο μέρος μιας τριλογίας για τον πόλεμο και την ειρήνη. Τα άλλα βιβλία της τριλογίας είναι το Base nation: How U.S. military bases abroad harm America and the world και το Island of shame: The secret history of the U.S. military base on Diego Garcia.

Κείμενα του συγγραφέα έχουν δημοσιευτεί, μεταξύ άλλων, στους New York Times, Washington Post, The Guardian, Mother Jones, Boston Globe, Huffington Post και Chronicle of Higher Education.

Πηγή: Bookpress
v

Δείτε επίσης:

«Ο πρίγκιπας Άσγκαρ και τα κρυμμένα θηρία» από την Ελένη Μαρούδη «Ελληνικοί μύθοι» – Η συγγραφέας Τζιν Μένζις μιλάει για το βιβλίο της Η Βρετανή Σαμάνθα Χάρβεϊ κέρδισε το βραβείο Booker για το μυθιστόρημά της «Orbital» Τεχνητή νοημοσύνη, εξουσία και το σημαντικότερο δίλημμα του 21ου αιώνα Στις 5/10 η Άννα Μούζεβαλντ υπογράφει το νέο βιβλίο της στο Fantasy Festival Ο Σαλμάν Ρούσντι αποκάλυψε απόσπασμα του νέου του μυθιστορήματος