Υποθαλάσσιες έρευνες στο ενεργό ηφαίστειο της Σαντορίνης (vid)

ΕΠΙΣΤΗΜΗ  | Ενημ. 29 Σεπτ. 11:15

Posted by Youmagazine Staff

Είναι επικίνδυνο το ηφαίστειο της Σαντορίνης; Ομάδα επιστημόνων θα κάνει έρευνες για να απαντήσει στο «καυτό» ερώτημα.

Καλλιτεχνική απεικόνιση της γιγαντιαίας έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης γύρω στο 1600 π.Χ. που κατέστρεψε τον πολιτισμό του νησιού. Image: AGI / Meteor Studios. Πηγή: Supplied

ν

ΟΜΑΔΑ Ελλήνων και ξένων επιστημόνων σχεδιάζει για πρώτη φορά να κάνει υποθαλάσσιες ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού για να αποκτήσει στοιχεία «από πρώτο χέρι» σχετικά με την τωρινή κατάσταση του ενεργού ηφαιστείου της Θήρας, καθώς και για την προϊστορία του και τη γεωδυναμική της περιοχής.

Εφόσον η ερευνητική πρόταση εγκριθεί, αναμένεται να υλοποιηθεί την περίοδο 2022-23 από το ειδικό πλοίο “JOIDES Resolution”, που θα έλθει από τις ΗΠΑ και θα «τρυπήσει» σε βάθος εκατοντάδων μέτρων κάτω από το βυθό και μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης.

Το ηφαίστειο της Θήρας (Σαντορίνης) είναι διάσημο για την «μινωική» έκρηξη, που έγινε κατά την Υστεροκυκλαδική Ι περίοδο στην νήσο Στρογγύλη (όπως ονομαζόταν τότε η Θήρα) και είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία αυτού που σήμερα ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης και την καταστροφή του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού.

Έχει υπολογιστεί ότι ο δείκτης μεγέθους της ηφαιστειακής έκρηξης (VEI – Volcanic Explosivity Index) είναι ίσος με 7 και ο όγκος των υλικών που εκτοξεύτηκαν ήταν περίπου 60 κυβικά χιλιόμετρα. Τα δεδομένα αυτά κατατάσσουν την μινωική έκρηξη ως την δεύτερη μεγαλύτερη έκρηξη στην ανθρώπινη ιστορία μετά από αυτή στο ηφαίστειο Ταμπόρα στην Ινδονησία το 1815.
ν

Καλλιτεχνική απεικόνιση της νήσου Στρογγύλης πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου. Image: AGI / Meteor Studios. Πηγή: Supplied
ν

Η αρχική χρονολόγηση της έκρηξης βασίστηκε σε συγκριτικές μελέτες της τεχνικής των αγγείων που βρέθηκαν τον προϊστορικό οικισμό του Ακρωτηρίου και σε αιγυπτιακές πηγές και είχε εκτιμηθεί ότι η έκρηξη του ηφαιστείου είχε συμβεί γύρω στο 1500 π.Χ.

Επίσης, ο καθηγητής Σπύρος Μαρινάτος, ο οποίος είχε πραγματοποιήσει ανασκαφικές δραστηριότητες τόσο στην Κρήτη, όσο και στην Σαντορίνη, είχε διατυπώσει την άποψη ότι η «μινωική» έκρηξη ήταν αυτή που προκάλεσε την καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού.

Αποδείχτηκε όμως ότι οι υπολογισμοί αυτοί ήταν λάθος.
ν

Τοιχογραφία από τη Δυτική Οικία στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης (1600 π.Χ.). Στη Θήρα είχε αναπτυχθεί ένας εντυπωσιακά υψηλός πολιτισμός, που καταστράφηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου. Πηγή: Wikimedia Commons

ν

ΠΟΤΕ ΕΓΙΝΕ Η ΕΚΡΗΞΗ

Οι χρονολογήσεις που έγιναν με βάση τον ραδιενεργό άνθρακα, την δενδρο-χρονολόγηση και την παγοχρονολόγηση μετατόπισαν την ημερομηνία κατά 100 με 150 χρόνια παλαιότερα, ενώ η πλέον πρόσφατη χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα ενός κλαδιού ελιάς που θάφτηκε από την τέφρα της έκρηξης τοποθετεί την ημερομηνία της έκρηξης μεταξύ 1627 και 1600 π.Χ. με πιο πιθανό το διάστημα μεταξύ 1613 με 1614 π.Χ.

Η νέα χρονολόγηση, σύμφωνα με κάποιους αρχαιολόγους, αποδεικνύει τη μη σύνδεση της έκρηξης με το τέλος του Μινωικού πολιτισμού, τα αίτια της καταστροφής του οποίου παραμένουν άγνωστα.

Όσον αφορά την εποχή του χρόνου που έγινε η έκρηξη, θεωρείται ότι ήταν τέλος άνοιξης με πρώτες μέρες του καλοκαιριού, καθώς έχουν ανακαλυφθεί στο στρώμα των υλικών της έκρηξης κόκκοι γύρης από ελιές, κωνοφόρα δέντρα, αμπέλια, δημητριακά και άλλα δέντρα και φυτά.
ν

Η Οία, ο παραδοσιακός οικισμός της Σαντορίνης, είναι γνωστός για τα ρομαντικά ηλιοβασιλέματα καθώς και για την ωραία θέα προ προσφέρει στην καλδέρα της Σαντορίνης. Image: Supplied
ν

Η ιδέα της έρευνας προέκυψε σε μια διεθνή επιστημονική συνάντηση στην Αθήνα στο πλαίσιο του προγράμματος MagellanPlus και η σχετική επιστημονική πρόταση είχε αρχικά παρουσιασθεί στο φετινό ετήσιο διεθνές συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU).

Στην Ελλάδα θα παρουσιασθεί για πρώτη φορά στο πλαίσιο της διεθνούς επιστημονικής ημερίδας «ECORD-IODP Day» που διοργανώνεται στις 3 Οκτωβρίου στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, με στόχο την προώθηση της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Συνεργασία για Θαλάσσιες Ερευνητικές Γεωτρήσεις (ECORD) και μέσω αυτής στο Διεθνές Πρόγραμμα Διερεύνησης των Ωκεανών (International Ocean Discovery Program-IODP).

Το IODP, που ήδη αξιολογεί την πρόταση για γεώτρηση στη Σαντορίνη (η τελική έγκριση αναμένεται στο τέλος του 2020 με αρχές 2021), είναι ο φορέας που θα χρηματοδοτήσει την αποστολή.

Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο διακεκριμένος ηφαιστειολόγος Τίμοθι Ντρούιτ του Εργαστηρίου Μαγμάτων-Ηφαιστείων του Πανεπιστημίου Κλερμόν Οβέρν και του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας.

Από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν οι καθηγητές Δημήτρης Παπανικολάου, Στέφανος Κίλιας και Μαρία Τριανταφύλλου, καθώς και η επίκουρη καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο καθηγητής Κώστας Παπαζάχος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ Παρασκευή Πολυμενάκου.

Συμμετέχουν επίσης Γερμανοί επιστήμονες του Ινστιτούτου Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και του Κέντρου Ωκεανογραφικών Ερευνών Helmholtz GEOMAR του Κιέλου, καθώς και Αμερικανοί όπως η καθηγήτρια Έμιλι Χουφτ του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Όρεγκον.

Το βίντεο που ακολουθεί, με την ιστορία της Θήρας, δημοσιεύτηκε στο κανάλι του Νίκου Κορακάκη, ενώ η μουσική είναι του Ross Bugden.
ν

Santorini: Volcano History | Σαντορίνη: Ιστορία του Ηφαιστείου | Nikos Korakakis
ν

ν

Δείτε επίσης:

Δέκα τραυματίες από την έκρηξη της Αίτνας – Βίντεο Ρωγμές σε όλη τη Χαβάη από την έκρηξη του ηφαιστείου Κιλαουέα (vid) Φάλαινα πέθανε αφού κατάπιε 80 πλαστικές σακούλες (vid) Κλιματική αλλαγή: Οι γκρίζες φάλαινες εκπέμπουν SOS Σπάνιο γιγαντιαίο καλαμάρι στον Κόλπο του Μεξικού (vid) Ο άνθρωπος που έδωσε το όνομά του στα Εξάρχεια