Κρήτη: εκεί όπου περπάτησαν οι πρώτοι άνθρωποι (vid)

1 Σεπτεμβρίου 2017 Κατηγορία MAGAZINE, Βιολογία-Ανθρωπολογία

ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Από τον Αντώνη Κυριαζή

• Εκπληκτική ανακάλυψη! Βρέθηκαν στην Κρήτη τα αρχαιότερα αποτυπώματα του ανθρώπινου είδους, ηλικίας 6 εκατομμυρίων ετών!

• Είναι η Ελλάδα μια από τις κοιτίδες του ανθρώπινου είδους; Δείτε το βίντεο στο τέλος του άρθρου.

Ένα από τα πιο καλά διατηρημένα ίχνη, είναι αυτό που έγινε με το αριστερό πόδι αυτού του άγνωστου αρχανθρώπου. Photo: Gerard D. Gierliński et al / Elsevier. Πηγή: Supplied
ν

ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ αποτυπώματα που βρέθηκαν στην Κρήτη, και που θεωρείται ότι έγιναν από τον homo erectus, τον ανορθωμένο άνθρωπο, θα βοηθήσουν να αποσαφηνιστεί με ακρίβεια η χρονολογία κατά την οποία οι άνθρωποι άρχισαν να περπατούν όρθιοι.

Τα σπάνια ίχνη βρέθηκαν σε μια ακτή της Κρήτης όπου κανονικά δεν θα έπρεπε να βρίσκονται. Και όχι μόνο είναι σε λάθος τόπο, αλλά και σε λάθος χρόνο.

Και αυτό γιατί οι πρώτες δοκιμές χρονολόγησης που έγιναν έδειξαν ότι τα αποτυπώματα έχουν ηλικία 5,7 εκατομμυρίων ετών!

Να σημειωθεί ότι ο homo erectus τοποθετείται στην ύστερη Πλειστόκαινο εποχή 1,9 με 1,3 εκατομμύρια χρόνια πριν και θεωρείται ότι πρωτοεμφανίστηκε στην Ανατολική Αφρική.

Επιπλέον, οι παλαιοντολόγοι πιστεύουν ότι οι ανθρώπινοι πρόγονοί μας είχαν πόδια πιθήκου – κάτι που δεν συμβαίνει με τις πατημασιές στην Κρήτη.

Οι πατημασιές που βρέθηκαν σε στερεοποιημένη λάσπη στο ακρωτήρι Τράχηλος της δυτικής Κρήτης, δείχνουν μα σαφήνεια ότι όποιος τις άφησε είχε ανθρώπινα χαρακτηριστικά και όρθια στάση σώματος – κάτι που αποδεικνύεται από το βάθος της πατημασιάς και από το γεγονός ότι το ανθρώπινο πόδι έχει μοναδικό σχήμα.

Πράγματι, το αποτύπωμα στην Κρήτη δείχνει ένα πόδι με μακρύ πέλμα, τέσσερα μικρά δάκτυλα, χωρίς νύχια, και το χαρακτηριστικό μεγάλο δάκτυλο του ποδιού.
ν

Αυτό το αποτύπωμα ανθρώπινου ποδιού σε στερεοποιημένη λάσπη είναι το αρχαιότερο στην ιστορία του πλανήτη. Βρίσκεται στο ακρωτήρι Τράχηλος της Κρήτης, έχει πλάτος 9,4 εκ. και μήκος 22,3 εκ. και είναι ηλικίας 6 εκατομμυρίων ετών. Photo: Andrzej Boczarowski. Πηγή: Supplied
ν

Συγκριτικά, το ίχνος του ποδιού των Μεγάλων Πιθήκων που συγγενεύουν με τον άνθρωπο (χιμπατζίδες, γορίλες και ουρακοτάγκοι) μοιάζει περισσότερο με την ανοιχτή παλάμη του ανθρώπινου χεριού.

Εάν οι ημερομηνίες των ευρημάτων στον ελλαδικό χώρο επαληθευτούν, η ιστορία της ανθρωπολογίας θα πρέπει να ξαναγραφτεί, καθώς όλοι πιστεύουν ότι το ανθρώπινο είδος δεν έχει ιστορία μεγαλύτερη των 4 εκατομμυρίων ετών.
ν

Μερικά από τα πιο καλά διατηρημένα ίχνη στο ακρωτήρι Τράχηλος της Κρήτης. Στην κορυφή (a) έχουμε το αποτύπωμα ενός αριστερού ποδιού, αριστερά όπως είναι στη λάσπη, στο κέντρο με σάρωση λέιζερ και δεξιά με ένταση των χρωμάτων. Στη μέση (b) και κάτω (c) είναι τα αποτυπώματα του δεξιού ποδιού του άγνωστου αρχανθρώπου. Οι αριθμοί 1-5 στις δεξιές φωτογραφίες δείχνουν τη θέση των δακτύλων, το ba το εξόγκωμα του πρώτου μετατάρσιου και το he τη φτέρνα. Photo: Gerard D. Gierliński et al / Elsevier. Πηγή: Supplied
ν

Η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε στην τελευταία έκδοση των Πρακτικών του Συλλόγου Γεωλόγων και τα συμπεράσματά της σίγουρα θα ξάφνιασαν πολλούς ανθρωπολόγους όσον αφορά την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, παρ’ όλο που η μελέτη παραδέχεται ότι «η ερμηνεία αυτών των αποτυπώσεων είναι δυνητικά αμφιλεγόμενη».
ν

Αυτά τα ίχνη, που βρέθηκαν στο ακρωτήρι Τράχηλος της δυτικής Κρήτης, αποδίδονται σε έναν αρχαίο πρόγονο του ανθρώπου που περπατούσε όρθιος πριν από περίπου 5,7 εκατομμύρια χρόνια. Photo: Andrzej Boczarowski. Πηγή: Supplied
ν

Όπως αναφέρει η έκθεση των επιστημόνων: «Η μορφολογία των αποτυπωμάτων υποδηλώνει ότι ο ιχνηλάτης ήταν βασικό μέλος του κλάδου των Ανθρωπίδων, αλλά καθώς η Κρήτη βρίσκεται μακριά από τη γνωστή γεωγραφική περιοχή των προς της πλειστοκαίνου εποχής ευρημάτων (2,5 εκατομμύρια έως 11.700 χρόνια πριν), πρέπει να εξετάσουμε και την περίπτωση μήπως αντιπροσωπεύουν ένα άγνωστο μέχρι σήμερα πρωτεύον είδος του ύστερου Μειόκαινου που εξελίχθηκε που εξελίχθηκε με ανατομία ποδιού όμοια με αυτή του ανθρώπου».

Με άλλα λόγια, η μελέτη υποστηρίζει ότι μπορεί να υπήρξε ένα άλλο, άγνωστο έως τώρα, ανθρώπινο πλάσμα που περπατούσε τη Γη πολύ καιρό πριν από την εποχή που εμείς πιστεύουμε ότι το όρθιο βάδισμα κατέστη εφικτό.

Μέχρι σήμερα βέβαια δεν έχει βρεθεί το παραμικρό στοιχείο που να παραπέμπει την ύπαρξη ενός τέτοιου όντος.
ν

Σύγκριση του αποτυπώματος του Τραχήλου (g) με το πόδι σύγχρονου ανθρώπου (h), με αρκούδας (a) και (b), πιθήκου (c), γορίλα (d), χιμπατζή (e), σύγχρονο αποτύπωμα (f) και αποτύπωμα αρχαϊκού ανθρώπου (i). Photo: Gerard D. Gierliński et al / Elsevier. Πηγή: Supplied
ν

Η υπάρχουσα συλλογή αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με την προέλευση του ανθρώπου αποτελείται κυρίως από απολιθώματα του Αυστραλοπίθηκου αφαρένσις, που βρέθηκαν στη νότια και ανατολική Αφρική, μαζί με ίχνη Ανθρωπίδων 3,7 εκατομμυρίων ετών που βρέθηκαν στην Τανζανία.

Τα ίχνη αυτά ονομάζονται Αποτυπώματα Λαετόλι και πιστεύεται ότι δημιουργήθηκαν από τον Αυστραλοπίθηκο, ο οποίος είχε στενή φτέρνα και κακοσχηματισμένη αψίδα πέλματος.
ν

Σύγκριση τριών σκελετών: ενός Αυστραλοπίθηκου σεντίμπα (κέντρο), που έζησε πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια και έτρωγε φλούδες δέντρων και φύλλα, ενός σύγχρονου ανθρώπου θηλυκού γένους (αριστερά) και ενός αρσενικού χιμπατζή (δεξιά). Photo: AP. Πηγή: Supplied
ν

Αρχαιότερα είναι μια σειρά ιχνών ηλικίας 4,4 εκατομμυρίων ετών που βρέθηκαν στην Αιθιοπία και πιστεύεται ότι δημιουργήθηκαν από το ανθρωπόμορφο είδος Ardipithecus ramidus. Όμως όλα αυτά τα αποτυπώματα είναι πιο κοντά στον πίθηκο παρά στον άνθρωπο.

Από την άλλη πλευρά, τα αποτυπώματα στον Τράχηλο της Κρήτης, αν και είναι 5,7 εκατομμύρια χρόνια παλιά, φαίνονται να είναι πολύ πιο ανθρώπινα από αυτά του Αρδιπίθηκου.

Σκίτσα και φωτογραφίες του εδάφους από τον Τράχηλο της Κρήτης με τη θέση των αποτυπωμάτων στο βραχώδες τοπίο. Photo: Gerard D. Gierliński et al / Elsevier. Πηγή: Supplied
ν

Τα αποτυπώματα βρέθηκαν τυχαία από τον Πολωνό παλαιοντολόγο Gerard Gierlinski, του Πολωνικού Γεωλογικού Ινστιτούτου, όταν έκανε διακοπές στην Κρήτη το 2002. Ωστόσο, οι επιστημονικές αναλύσεις και η τεκμηρίωση των ευρημάτων πήραν πάνω από μια δεκαετία για να ολοκληρωθούν.

Για να έχουμε μια εικόνα της μακρινής εκείνης εποχής θα πρέπει να φανταστούμε την Κρήτη ενωμένη με την ηπειρωτική Ελλάδα με μια λωρίδα γης, η οποία αργότερα βυθίστηκε και οι κορυφές των βουνών της αποτελούν σήμερα τις Κυκλάδες. Η Σαχάρα ήταν τότε πράσινη και στο μέρος όπου βρέθηκαν τα αποτυπώματα υπήρχε υγρή άμμος αλλά σταθερή άμμος, στο δέλτα ενός μικρού ποταμού.

Ο άνθρωπος ως είδος ήταν κάτι άγνωστο. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε κάποιον άγνωστο ν’ αφήνει το αποτύπωμα του ποδιού του στον Τράχηλο – με ένα μεγάλο δάκτυλο όπως το δικό μας, μικρότερα δάκτυλα, μια καλοσχηματισμένη αψίδα πέλματος και χωρίς ίχνη από νύχια, δείγμα ότι δεν προερχόταν από τα ζώα. Αυτό συνέβη πριν από 5,7 εκατομμύρια χρόνια.

Ακολούθησαν γεωλογικές ανακατατάξεις και η Μεσόγειος Θάλασσα αποξηράνθηκε, με αποτέλεσμα τα αποτυπώματα να παραμείνουν στη θέση τους και να διατηρηθούν κάτω από ένα στρώμα ιζηματογενών πετρωμάτων. Για να βρεθούν σήμερα και να κλονίσουν την όμορφα φτιαγμένη θεωρία μας για την εξέλιξη των ειδών, θέτοντας σε αμφισβήτηση τόσο την περιοχή όπου εξελίχθηκε το ανθρώπινο είδος, όσο και το πότε άρχισε να περπατάει σε όρθια στάση.

Το εύρημα αυτό ενισχύει την ξεχωριστή θέση του ελλαδικού χώρου στην ανθρωπογένεση, αν σκεφτούμε ότι ο ανθρωπολόγος Άρης Πουλιανός ανακάλυψε τον περίφημο Αρχάνθρωπο των Πετραλώνων, και ότι στον Πύργο Βασιλίσσης στο Ίλιον βρέθηκε πρόσφατα μια ανθρώπινη γνάθος που έχει ηλικία 7,2 εκατομμυρίων ετών. (Την ίδια περίοδο απολιθωμένο τμήμα της άνω γνάθου παρόμοιας ηλικίας βρέθηκε στην Βουλγαρία).

Φαίνεται τελικά πως η Ελλάδα υπήρξε μια από τις κοιτίδες του ανθρώπινου είδους.

ν

ν