Διάσημες γυναίκες με το όνομα Μαρία
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από τη Γεωργία Μεταξά
Πολλές γυναίκες με το όνομα Μαρία έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Μαρία Κάλλας, Μαρία Κιουρί, Μαρία Μοντεσσόρι, Μαρία Θηρεσία, Μαρία φον Τραπ, Μαρία Μίτσελ είναι μερικές από τις κορυφαίες ιστορικές προσωπικότητες.
Η κορυφαία Ελληνοαμερικανίδα υψίφωνος και η πλέον γνωστή παγκοσμίως ντίβα της όπερας Μαρία Κάλλας. Image: Supplied
v
ΤΟ ΟΝΟΜΑ Μαρία είναι η ελληνική εκδοχή του λατινικού αρσενικού ονόματος Μάριος (Gaius Marius, ο επτά φορές ύπατος, αντίπαλος του Σύλλα), αλλά έγινε δημοφιλές στον θηλυκό του τύπο λόγω της εξάπλωσης του χριστιανισμού, επειδή η μητέρα του Ιησού λεγόταν Μίριαμ στα εβραϊκά και Μαριάμ στα αραμαϊκά.
Έτσι, με τον λατινικό του τύπο “Mary” εισήλθε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου. Σε ορισμένες χώρες, όπως στη Γερμανία, την Πολωνία και την Ιταλία, το Μαρία χρησιμοποιείται ορισμένες φορές ως αρσενικό μεσαίο όνομα, όπως στην περίπτωση του συγγραφέα Έριχ Μαρία Ρεμάρκ.
Παραμένει ωστόσο αβέβαιο κατά πόσον η θηλυκή εκδοχή του ονόματος προήλθε από το λατινικό Μάριος ή από την αιγυπτιακή ρίζα MRY που σημαίνει «αγαπημένος» και MR που σημαίνει «αγάπη». Από τη ρίζα MR προκύπτουν επίσης λέξεις που σημαίνουν «επιφανής κυρία», «αγαπημένη κυρία», «επιθυμία για παιδί» και «άστρο της θάλασσας».
Όσο για το λατινικό όνομα Μάριος, αυτό βγαίνει είτε από τη λέξη mare («θάλασσα» στα λατινικά) και marea («λίμνη») είτε από το maris («αρσενικό») είτε τέλος από το Mars, το όνομα του θεού Άρη, γενάρχη των Ρωμαίων.
Πολύ πριν τον χριστιανισμό, στο Λάτιο υπήρχε το όνομα Marica (Μαρίκα), όπως ονομαζόταν η νύμφη της πόλης Μιντούρνης, αλλά και το marisca, είδος μεγάλου σύκου. Στην Κάτω Αίγυπτο έχουμε τη γνωστή Μαρεώτιδα λίμνη στις όχθες της οποίας βρισκόταν κατά την αρχαιότητα η πόλη Μαρέα, πρωτεύουσα του Ινάρω, ηγεμόνα της Αιγύπτου, ο οποίος το 463 π.Χ. έδιωξε τους Πέρσες από την Αίγυπτο, αφού συμμάχησε με τους Αθηναίους.
Τέλος, έχουμε και τον τύπο Μαριάνα (Mar-g-iana) προερχόμενο από την Μαργιανή, χώρα της Ασίας κοντά στον ποταμό Ώξο, αλλά και τους Μαριανδυνούς (Mariandyni), αρχαίο έθνος της Βιθυνίας.
Όπως και να ’χει, στην ιστορία υπήρξαν πολλές διάσημες γυναίκες που έχουμε γνωρίσει και θαυμάσει με το όνομα Μαρία. Ας δούμε μερικές από αυτές.
v
Μαρία Κάλλας
Η Κάλλας γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 2 Δεκεμβρίου 1923 ως Μαρία Άννα Σοφία Καικιλία Καλογεροπούλου. Η ελληνικής καταγωγής σοπράνο έγινε η πλέον διάσημη και με επιρροή τραγουδίστρια της όπερας κατά τον 20ο αιώνα.
Η Κάλλας είχε μια πολυτάραχη προσωπική ζωή γεμάτη έρωτες, αποτυχημένες σχέσεις και προδοσίες. Η σχέση της με τον εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση θα εξελιχθεί σε μια από τις πλέον συζητημένες σχέσεις στην ιστορία.
Τελικά ο Έλληνας μεγιστάνας θα την αφήσει για να παντρευτεί τη χήρα του Αμερικανού προέδρου Κένεντυ, Τζάκυ. Αυτή του η πράξη βυθίζει σε κατάθλιψη την κορυφαία υψίφωνο, η οποία θα πεθάνει σε ηλικία 53 ετών από καρδιακή προσβολή, ζώντας μόνη της στο Παρίσι.
Οι ερμηνείες της παραμένουν θρυλικές μέχρι σήμερα, ενώ έμεινε στην ιστορία ως το μεγαλύτερο ταλέντο σε όλο τον κόσμο. Όταν τραγούδησε την άρια “Κάστα ντίβα” στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου στις 24 Αυγούστου 1960, ο ενθουσιασμός του κοινού ήταν τόσο μεγάλος που κάλεσαν την Κάλλας 10 φορές στη σκηνή! Όπως έλεγε η ίδια, όταν τραγουδούσε έμπαινε μέσα της κάποιο «πνεύμα» από τον ουρανό.
v
Μαρία Μοντεσσόρι
Η Μοντεσόρι γεννήθηκε στο Κιαραβάλλε της Ανκόνα στις 31 Αυγούστου 1870 και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης, από όπου αποφοίτησε ως η πρώτη γυναίκα γιατρός της πατρίδας της.
Επινόησε το μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα, γνωστό και ως «μοντεσσοριανή μέθοδος», το οποίο αποτέλεσε πρωτοπορία για την εποχή του και εξακολουθεί να εφαρμόζεται και σήμερα σε αρκετά σχολεία, τα επονομαζόμενα «μοντεσσοριανά» ή «μοντεσσοριανές σχολές».
Η Μοντεσσόρι προσάρμοσε το παιδαγωγικό υλικό στις ανάγκες του παιδιού. Η επιτυχία της μεθόδου της αναστάτωσε τον παιδαγωγικό κόσμο διεθνώς. Ακόμα και παιδιά με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης, έμπαιναν σιγά-σιγά στις κανονικές τάξεις του σχολείου, καθώς απελευθερωνόταν το πνεύμα και η ψυχή τους. Γι’ αυτό μερικοί άνθρωποι, ακόμη και επιστήμονες, συνέδεσαν το όνομά της με τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.
Μετά την ανάληψη της εξουσίας στην Ιταλία από το καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι, η Μοντεσσόρι εξορίστηκε στην Ισπανία. Ύστερα από την επικράτηση του καθεστώτος Φράνκο στον Ισπανικό Εμφύλιο, εγκαταστάθηκε στην Ολλανδία. Το 1939 μετανάστευσε στην Ινδία, όταν η Ολλανδία βρέθηκε υπό ναζιστική κατοχή. Το 1949, ξαναγύρισε στην Ολλανδία όπου και απεβίωσε το 1952 σε ηλικία 82 ετών.
v
Μαρία Μίτσελ
Η Μίτσελ γεννήθηκε την 1η Αυγούστου 1818 στο Ναντάκετ της Μασαχουσέτης από οικογένεια Κουακέρων. Ήταν αυτοδημιούργητη και μελετώντας Αστρονομία μόνη της, αλλά και με τη βοήθεια του πατέρα της, έγινε η πρώτη επαγγελματίας γυναίκα αστρονόμος στις ΗΠΑ.
Το 1847, χρησιμοποιώντας ένα απλό τηλεσκόπιο, ανακάλυψε έναν κομήτη, ο οποίος έκτοτε έγινε γνωστός ως «Κομήτης της Μις Μίτσελ». Για την ανακάλυψη τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο από τον βασιλιά Φρειδερίκου VI της Δανίας. Το μετάλλιο είχε πάνω του γραμμένη στα λατινικά τη φράση “Non Frustra Signorum Obitus Speculamur et Ortus“, από τα Γεωργικά του Βιργίλιου (Βιβλίο Ι, στίχος 257). Η φράση σημαίνει «Δεν είναι μάταιο να βλέπουμε τις δύσεις και τις ανατολές των άστρων».
Η Μίτσελ έγινε καθηγήτρια Αστρονομίας στο Vassar College της Νέας Υόρκης. Ήταν η πρώτη γυναίκα που εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών το 1848 και της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης το 1850. Η Μίτσελ ήταν επίσης μια από τις πρώτες γυναίκες που έγιναν μέλη της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, το 1869, μαζί με την Mary Somerville και την Elizabeth Cabot Agassiz.
v
Μαρία φον Τραπ
Η Μαρία Αυγούστα φον Τραπ, γνωστή επίσης βαρώνη φον Τραπ, γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1905 στην Βιέννη. Είναι η γυναίκα που με τα απομνημονεύματά της ενέπνευσε την περίφημη Μελωδία της Ευτυχίας ως μουσικό θέμα και ως κινηματογραφική επιτυχία με την Τζούλι Άντριους.
Η Μαρία έμεινε ορφανή σε ηλικία 7 ετών και αφού τελείωσε το σχολείο στη Βιέννη σε ηλικία 18 ετών, το επόμενο έτος (1924) εισήλθε στο Nonnberg Abbey, ένα μοναστήρι Βενεδικτίνων στο Σάλτσμπουργκ, ως δόκιμη, σκοπεύοντας να γίνει μοναχή.
Το 1926, και ενώ είχε γίνει δασκάλα στο αβαείο, η Μαρία κλήθηκε να διδάξει τα επτά παιδιά της χήρας του ναυτικού διοικητή Γκέοργκ φον Τραπ, του οποίου η σύζυγός είχε πεθάνει το 1922 από οστρακιά.
Τελικά, αντί να γίνει μοναχή παντρεύτηκε το 1927 τον φον Τραπ με τον οποίο έκανε τρία παιδιά. Στη δεκαετία του 1930, με τα 10 παιδιά δημιούργησε την περίφημη Χορωδία της Οικογένειας Τραπ.
Σύντομα η Χορωδία έγινε τόσο διάσημη που κλήθηκε να δώσει παραστάσεις στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Λόγω της κατάστασης στην Ευρώπη, η οικογένεια μετακόμισε με περιπετειώδη τρόπο το 1940 στις ΗΠΑ, όπου η Μαρία ασχολήθηκε με τη συγγραφή βιβλίων. Το βιβλίο της The Story of the Trapp Family Singers που εκδόθηκε το 1949 έγινε διεθνές μπεστ-σέλερ. Έζησε έως τα 82 της χρόνια και πέθανε πλήρης ημερών στις 28 Μαρτίου 1987 στο Βερμόντ.
v
Μαρία Θηρεσία
Η Μαρία Θηρεσία (Maria Theresia) της Αυστρίας γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1717 στη Βιέννη. Υπήρξε αυτοκράτειρα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ο τελευταίος ηγεμόνας του Οίκου των Αψβούργων. Ήταν ηγεμόνας της Αυστρίας, της Ουγγαρίας, της Κροατίας, της Βοημίας, του Μιλάνου και της Πάρμας.
Η Θηρεσία ήταν από τις λίγες γυναίκες που πήγε κόντρα στη επιθυμία του πατέρα της και παντρεύτηκε τον εκλεκτό της καρδιάς της, τον δούκα Φραγκίσκο Στέφανο της Λωραίνης με τον οποίο απέκτησε 16 παιδιά. Ένα από αυτά ήταν και η Μαρία Αντουανέτα, η μελλοντική βασίλισσα της Γαλλίας.
Ενεπλάκη στον Επταετή πόλεμο και στον πόλεμο της Βαυαρικής διαδοχής με αποτέλεσμα να χάσει τη Σιλεσία. Η Θηρεσία έδωσε ιδιαίτερα προνόμια στους Έλληνες εμπόρους ενώ τους προστάτεψε από τον ανταγωνισμό των Σαξόνων.
Υπήρξε από τις πιο δυναμικές προσωπικότητες της Ευρώπης τα 40 χρόνια (1740-1780) της βασιλείας της, με σημαντικό μεταρρυθμιστικό ρόλο και παράλληλα ενισχυτικό ρόλο της Αυστριακής μοναρχίας. Πέθανε στη Βιέννη τον Νοέμβριο 1780.
v
Μαρία Κιουρί
Η Μαρία Σαλώμη Σκουοντόφσκα, όπως ήταν το αρχικό της όνομα, γεννήθηκε στην Βαρσοβία στις 7 Νοεμβρίου 1867.
Σε συνεργασία με τον σύζυγό της, Πιερ Κιουρί, ανακάλυψε το ράδιο και μελέτησε τα φαινόμενα της ραδιενέργειας. Ανακάλυψε επίσης το πολώνιο και υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έγινε καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ενώ τιμήθηκε δυο φορές με το Βραβείο Νόμπελ για τη Φυσική και τη Χημεία. Υπήρξε η πιο φημισμένη γυναίκα επιστήμων της εποχής της, γνωστή επίσης και ως Μαντάμ Κιουρί.
Ο πατέρας της ήταν καθηγητής φυσικής και μαθηματικών και υποδιευθυντής σε Λύκειο θηλέων της Βαρσοβίας ενώ η μητέρα της, Μαρία, ήταν καθηγήτρια σε σχολή της ίδιας πόλης. Σύντομα η δυστυχία χτύπησε την οικογένειά της. Το 1874 η μητέρα έπαθε φυματίωση και τον ίδιο χρόνο ο πατέρας της έπεσε σε κυβερνητική δυσμένεια, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο μισθός του και να του αφαιρεθεί το διαμέρισμα που του είχε παραχωρηθεί. Δύο χρόνια αργότερα η αδελφή της, Σοφία, πέθανε από τύφο, ενώ το 1878 η μητέρα της, Μαρία, απεβίωσε.
Το 1891, σε ηλικία 24 ετών, μετακόμισε στο σπίτι της μεγαλύτερης αδελφής της, Μπρονισουάβα, στο Παρίσι για να παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Τα φοιτητικά της χρόνια ήταν δύσκολα λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε, ενώ συχνά λιποθυμούσε από την πείνα. Τελικά αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης με τα πτυχία των μαθηματικών, της χημείας και της φυσικής.
Το 1894 παντρεύτηκε τον Πιερ Κιουρί. Ο μήνας του μέλιτος που ακολούθησε ήταν μάλλον ασυνήθιστος αφού πραγματοποίησαν τον γύρο της Γαλλίας με ποδήλατα. Απέκτησαν δύο κόρες.
Από το 1933 η υγεία της είχε κλονιστεί σημαντικά λόγω της έκθεσής της στην ραδιενέργεια. Έτσι, στις 4 Ιουλίου του 1934 η Μαρία Κιουρί απεβίωσε, αφήνοντας πίσω της πραγματικά μεγάλο επιστημονικό έργο. Σε αυτή οφείλεται η ανακάλυψη ότι η ακτινοβολία του ραδίου καταστρέφει τους καρκινικούς όγκους (Ραδιοθεραπεία). Το 1995 τα οστά της μεταφέρθηκαν στο Πάνθεον, το μαυσωλείο στο οποίο βρίσκονται θαμμένοι οι «μεγάλοι άνδρες» της Γαλλίας.
