Σε άρρωστο λαό, ταιριάζει άρρωστος κυβερνήτης
OPINION
Από τον Κώστα Αλεξανδρόπουλο
Οι άρρωστες πολιτείες διοικούνται από άρρωστους κυβερνήτες, γιατί πρέπει, κατ’ επιταγήν της θείας δίκης και των νόμων της φύσης να καταστραφούν.
Η Γοργώ σε αθηναϊκή ερυθρόμορφη υδρία του 5ου αι. π.Χ. Βρετανικό Μουσείο. Στο κεφάλι της περιελίσσονταν φίδια, ενώ από το στόμα εξείχαν μεγάλα δόντια όμοια με των αγριόχοιρων. Είχε χάλκινα χέρια και χρυσές φτερούγες, μάτια σπινθηροβόλα και βλέμμα διαπεραστικό που απολίθωνε όποιον τολμούσε να την κοιτάξει. Image: Supplied
ν
ΠΩΣ αποκαλείται κάποιος που πάσχει από έλλειψη ηθικών αρχών; Αποκαλείται με μια σειρά αρνητικών επιθετικών προσδιορισμών: ανήθικος, αισχρός, αχρείος, βρωμερός, διεστραμμένος, έκφυλος, μπαγάσας, τσογλάνι, σάπιος, κακοήθης, μιαρός, φαύλος, απαράδεκτος, μακιαβελικός.
Πώς αποκαλείται κάποιος που πάσχει από έλλειψη τιμιότητας; Ανέντιμος, δόλιος, άτιμος, ασυνείδητος, συνωμότης, μίσθαρνος, πουλημένος, αργυρώνητος, εξώνητος, ευάλωτος, πωρωμένος, προδότης, Ιούδας, Ισκαριώτης, Κουίσλινγκ, τραμπούκος.
Πώς αποκαλείται κάποιος που πάσχει από έλλειψη καλοσύνης της ψυχής; Άθλιος, οικτρός, παλιάνθρωπος, μοχθηρός, διαβολικός, κακεντρεχής, κακόβουλος, χθόνιος, μικρόψυχος, ανάγωγος, χαιρέκακος, κατάπτυστος, επαίσχυντος, φθονερός, εμπαθής, καλοθελητής, μεφιστοφελικός, αβυσσαλέος, σκόπιος, ύπουλος, σκότιος, επαίσχυντος, φαυλεπίφαυλος, καταχθόνιος, εθελόκακος, μούτρο, κουμάσι, απόβρασμα, ρυπαρός, παλιόσκυλο, κτήνος, φίδι, αλήτης, απατεώνας, δημόσιος κίνδυνος, μαφιόζος.
Πώς αποκαλείται αυτός που πάσχει από έλλειψη ειλικρίνειας; Κρυψίνους, πονηρός, αναξιόπιστος, διπρόσωπος, Ιανός, υστερόβουλος, μαλαγάνας, φαρισαίος, ιησουίτης, υποκριτής, καλπουζάνης, σουπιά, διμούτσουνη οχιά, κακόπιστος, αλλοπρόσαλλος, υπολογιστής, κατεργάρης, μαϊμού, πανούργος, δολοπλόκος, πραξικοπηματίας, σκευωρός, αλητήριος, μικροπόνηρος, ματσαράγκας, γητευτής, αγύρτης, αλεπού, δολερός, επίβουλος, ραδιούργος, σατανικός, κομπογιαννίτης, φενακιστικός, μπαμπέσης, κάλπης, απατεώνας, λοβιτούρας, ψεύτης, δούρειος ίππος, πλανερός, πόντικας, παραπλανητικός, υπνωτιστής,
Πώς αποκαλείται αυτός που η ψυχή του δεν έχει εκπολιτιστεί, αλλά επικρατεί η άγρια φύση; Συνήθως του αποδίδονται χαρακτηρισμοί όπως βάρβαρος, θηριώδης, ζωώδης, ανθρωποφάγος, κανίβαλος, βάνδαλος, πρωτόγονος, ανεξέλικτος, καθυστερημένος, άξεστος, κτηνώδης, αήθης, άκοσμος, άτσαλος, γαϊδούρι, γουρούνι, ζωντόβολο, χαμάλης, χαμίνι, αγροίκος, χυδαίος, απερίσκεπτος, πρόστυχος, μόρτης.
Πώς λέγεται συνήθως αυτός που πάσχει από έλλειψη νοημοσύνης; Κουφός, επιπόλαιος, λειψός, ανεπαρκής, λωλός, βλάκας, ηλίθιος, χαύνος, βλαμμένος, ανάπηρος, ανόητος, ολιγόνους, μωρός, ραμολής, ξεμωραμένος, κουφιοκέφαλος, άμυαλος, τυφλός, μπουζούκι, βλακίστατος, χαζός, κούφος, βραδύνους, αφελής, αποβλακωμένος, μαλακισμένος, χοντροκέφαλος, ανέγνωμος, κουζουλός, τούβλο, χάχας, χαλβάς, κοντόθωρος, πανύβλακας, βλακόμετρο, ζευζέκης, κοκωβιός, κολοκύθας, μύωπας.
Πώς αποκαλείται αυτός που πάσχει από έλλειψη μόρφωσης; Απαίδευτος, Αβδηρίτης, αγράμματος, αντιεπιστημονικός, κουμπούρας, αμόρφωτος, ακαλλιέργητος, τούβλο, κούτσουρο, σκράπας, αμαθής, άξεστος, ατρόχιστος, αγύμναστος, αστοιχείωτος, ανερμάτιστος, ασυγκρότητος, αδίδακτος, ανιστόρητος, αμύητος, αφώτιστος, θεοσκότεινος.
ν
Το λυκόφως των λαών
Αυτός είναι ένας μικρός αποθησαυρισμός από το πλούσιο ελληνικό λεξιλόγιο όρων που περιγράφουν τις αρνητικές ιδιότητες που ξεπροβάλλουν σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας από τη λάσπη της ανθρώπινης ψυχής. Και παρ’ όλο που πολλοί όροι είναι όμοιοι, ο καθένας περιγράφει με περίσσια ενάργεια ένα συγκεκριμένο ελάττωμα ή ασθένεια της ψυχής.
Αν μπορούσαμε να φανταστούμε αυτές τις αρνητικές ιδιότητες συγκεντρωμένες σ’ ένα πρόσωπο, η εικόνα του δεν θα διέφερε από αυτή του Τυφωέα, ή Τυφώνα, του γίγαντα που ήταν μεγαλύτερος από όλα τα βουνά και το κεφάλι του ακουμπούσε στον ουρανό. Τα ανοικτά του χέρια έφταναν από την Ανατολή έως τη Δύση. Στους ώμους του είχε εκατό κεφάλια δρακόντων. Το σώμα του μέχρι τη μέση έμοιαζε με άνθρωπο, αλλά από τη μέση και κάτω είχε σώματα κουλουριασμένων φιδιών. Από τα μάτια του έβγαινε φωτιά και από τα κεφάλια του παντοειδείς κραυγές και πύρινες γλώσσες.
Ο μύθος δεν παραλείπει να τονίσει πως ο Τυφωέας μένει αλυσοδεμένος στα Τάρταρα, όσο υπάρχουν καλοί άνθρωποι στον κόσμο. Όταν όμως οι νόμοι παραβιάζονται και κάθε αρετή και αγαθό εξαφανίζονται, τότε ο Τυφωέας λύνεται και του επιτρέπεται να προκαλέσει κάθε πιθανό κακό και καταστροφή στον καταδικασμένο κόσμο.
Με άλλα λόγια, ο Τυφωέας γίνεται όργανο (ή ενεργούμενο) της θείας οργής, που είναι ένα άλλο όνομα της θείας δίκης.
ν
Μελανόμορφη υδρία του 540 π.Χ. από τη Χαλκίδα της Εύβοιας, με παράσταση του Τυφωέα. Κρατική αρχαιολογική συλλογή Μονάχου. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Στην ιστορία υπάρχουν άπειρα παραδείγματα εθνών και φυλών που σβήστηκαν από τον χάρτη και πολιτειών που καταστράφηκαν, όταν έγιναν άντρα και φωλιές φιδιών, όταν το πάνω χέρι είχαν η αλαζονεία, η ανηθικότητα και ο παραλογισμός. Και οι θεοί, μάλλον από ευσπλαχνία, αποφάσισαν να τις καταστρέψουν. Γιατί δεν μπορούσαν να βλέπουν άλλο τους ανθρώπους να υποφέρουν από το βάρος και την οδύνη τόσων ασθενειών και ανομημάτων. Σεισμοί, λιμοί, λοιμοί και καταποντισμοί, μαζί με το καθαρτήριο πυρ των ηφαιστείων αναλαμβάνουν να εξαλείψουν από προσώπου γης αυτούς που η ψυχή τους προσβλήθηκε από λέπρα:
Αφού λοιπόν σκέπασε η γη και τούτο το γένος…
Άλλες φορές ο Τυφωέας δεν παρουσιάζεται με τη μορφή των δυνάμεων της φύσης, αλλά με τη μορφή ανθρώπου, που αναλαμβάνει από θέση ισχύος να καταστρέψει ένα λαό του οποίου τα μέλη εκφράζουν τις διακόσιες και πλέον αρνητικές ιδιότητες που παραθέσαμε στην αρχή του άρθρου.
Γιατί σε τέτοιους ανθρώπους ταιριάζει κάποιος που η ψυχή του είναι ένα κράμα από τον χαρακτήρα της Χίμαιρας, τον εφιάλτη της Γοργούς, τη σαπίλα της Ύδρας και το δηλητήριο της Έχιδνας. Επειδή τέτοιοι άνθρωποι σπανίως περνούν απαρατήρητοι, η μοίρα φροντίζει να τους αξιοποιήσει, τοποθετώντας τους κυβερνήτες λαών και εθνών που πρόκειται να τιμωρηθούν.
Τέτοια καθάρματα στέλνονται στη γη για λόγους τιμωρητικούς, με τη μορφή τυράννων ή δικτατόρων, σε πολιτείες με άγος και λαούς που το προηγούμενο διάστημα επέδειξαν χυδαιότητα και πρώιμη διαφθορά, απεκδύθηκαν κάθε αρετή και μεταβλήθηκαν σε πρωτόγονους και κτηνώδεις, που εκτιμούν πλέον το ταπεινό και επιβραβεύουν το κάκιστο.
ν
Η Χίμαιρα ήταν τέρας με κεφάλι και σώμα λιονταριού, από τους ώμους του οποίου ξεπρόβαλλε το κεφάλι και ο λαιμός μιας κατσίκας, ενώ η ουρά του κατέληγε σε κεφάλι φιδιού. (Αττικό μελανόμορφο κύπελλο του 6ου αι. π.Χ. Μουσείο Λούβρου, Παρίσι).
ν
Αντιγράφω από τον Πλούταρχο:
«… όλα τα γένη των ανθρώπων είναι οκτώ και διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τον τρόπο ζωής και τα ήθη∙ και για το καθένα έχει οριστεί από το θεό ο αριθμός των χρόνων [που θα διαρκέσει] που περιλαμβάνονται σε μακρά περίοδο. Όταν τούτη φτάσει στο τέλος της και ξεκινήσει η επόμενη, παρουσιάζεται κάποιο παράξενο σημείο στη γη ή τον ουρανό, με το οποίο γίνεται φανερό σ’ αυτούς που ασχολούνται με τέτοια κι έχουν γίνει ειδικοί, ότι γεννήθηκαν άνθρωποι που ζουν με άλλους τρόπους ζωής, και γι’ αυτούς οι θεοί θα μεριμνήσουν λιγότερο ή περισσότερο απ’ ότι προηγουμένως». (Σύλλας, 7, 8-10).
ν
Προϊούσα σήψη
Πολλοί υποστηρίζουν ότι στη χώρα μας, από τη μεταπολίτευση και μετά, επικράτησε ένα νέο είδος ανθρώπων –για να το πούμε κομψά– που ξέπεσαν στη διαφθορά και την ασωτία, εγκαταλείποντας τον ελληνικό τρόπο ζωής, τις αρχές και τις αξίες της πανανθρώπινης ιστορικής κληρονομιάς τους, και ασπαζόμενοι έναν άλλον, δυτικόφερτο, που έφερε την υποτέλεια και την παρακμή. Έτσι, στα χρόνια της πλαστής ευμάρειας που έφερε στη χώρα ο παρασιτικός καπιταλισμός, τα πάντα εμπορευματοποιήθηκαν. Κάθε έννοια δικαίου και ηθικής καταργήθηκε. Οι μόνες αποδεκτές αξίες και αρχές ήταν αυτές της απληστίας, της κλεψιάς, της απάτης, της πορνείας και των ναρκωτικών.
Τότε οι θεοί –για να χρησιμοποιήσουμε την πλουτάρχεια φρασεολογία– αποφάσισαν να τιμωρήσουν το “βδέλυγμα” και το καταδίκασαν για τα πάμπολλα εγκλήματά του σε εικοσαετή κάθειρξη. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτή η βαριά τιμωρία, που επιβάλλεται σε σοβαρές κακουργηματικές πράξεις, ξεκίνησε το 2010, με την επιβολή των προγραμμάτων λιτότητας που οδήγησαν στη φτωχοποίηση και αδρανοποίηση μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού. Αν αληθεύει η διάρκεια της ποινής, τότε τα βάσανα στη χώρα της ανομίας δεν θα τελειώσουν πριν από το 2030.
ν
Η Γοργώ: σύμβολο της ακοσμίας στην ανθρώπινη ψυχή. Ζωγραφισμένο ανάγλυφο από πηλό που βρέθηκε στον παλιό ναό της Αθηνάς στις Συρακούσες. Αρχαιολογικό Μουσείο “Paolo Orsi”, Συρακούσες.
ν
Ελάχιστοι ήταν αυτοί που αντιλήφθηκαν τι συμβαίνει. Και επειδή ήταν ελάχιστοι, δεν μπορούσαν να ανακόψουν την πορεία των γεγονότων.
Και ο ελληνικός λαός, έχοντας απεμπολήσει την ιστορική του κληρονομιά και τα ηθικά και διανοητικά στηρίγματα που του πρόσφερε, έγινε έρμαιο δυνάμεων που δεν μπορούσε να τις ελέγξει.
Αντιγράφω από παλιό δημοσίευμα του αξιόλογου θεατρικού συγγραφέα και μεταφραστή Δημήτρη Δημητριάδη:
«Ο λαός αυτός πρέπει να τιμωρηθεί γι’ αυτό που είναι και για όσα διαπράττει. Η τιμωρία του πρέπει να είναι ισοδύναμη με τη βδελυρότητά του: συντριπτική. Δεν αξίζει κανέναν οίκτο, κανένα έλεος, καμία επιείκεια, καμία κατανόηση, ένας τέτοιος λαός· τού αξίζει το ακριβές αντίτιμο των επιπτώσεων που έχουν οι συνεχώς κλιμακούμενες προς την απόλυτη αηδία επιλογές τής εκτροχιασμένης και συσκοτισμένης νοοτροπίας του, και που η πιο εύγλωττη εικόνα της είναι το παρόν εφιαλτικό σύμπλεγμα ηγεσίας και λαού, σε συμπαγή ταύτιση, δύο πρόσωπα σε ένα, ο Λαοκόων σε σφικτό και φρικτό εναγκαλισμό με το Φίδι». (Το βδέλυγμα. Lifo, 30/9/2015).
Οι Έλληνες έπαθαν ότι και οι άμυαλοι βάτραχοι στο μύθο του Αισώπου που ζήτησαν από τον Δία να τους στείλει έναν αρχηγό νέο και δραστήριο. Ο Δίας αγανάκτησε μαζί τους και έστειλε μια νεροφίδα που άρχισε να τους πιάνει και να τους τρώει έναν-έναν.
Το Φίδι –ή ο Τυφωέας– στέλνεται σε λαούς που «δεν διδάσκονται από τα λάθη τους ή από τα λάθη των άλλων», που απεμπολούν την ιστορική τους κληρονομιά, που δεν φροντίζουν για την ιστορική τους συνέχεια, αλλά συνεχίζουν να ζουν όπως οι Ακραγαντίνοι, για τους οποίους ο Πλάτωνας έλεγε: «Χτίζουν σαν να πρόκειται να ζήσουν για πάντα και τρώνε σαν να πρόκειται να πεθάνουν αύριο».
ν
Αττικό ερυθρόμορφο αγγείο με τον Ηρακλή που μάχεται τη Λερναία Ύδρα (450-500 π.Χ.). Αρχαιολογικό Μουσείο Αντόνιο Σαλίνας, Παλέρμο.
ν
Και οι Έλληνες τιμωρήθηκαν εκλέγοντας για αρχηγό τους το Φίδι/Τυφωέα που έστειλε η θεία δίκη. Το Φίδι μπορεί να έχει ανθρώπινη μορφή, αλλά μέσα του φωλιάζουν όλες οι αρνητικές ιδιότητες που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου. Και ο λαός, βλέποντάς το, χαίρεται, γιατί στο πρόσωπό του βλέπει την αντανάκλαση του εαυτού του. Το Φίδι τον εκφράζει, γιατί έχει πάνω του όλες τις ασθένειες και τα νοσηρά στοιχεία που έχει κι ο ίδιος.
ν
Όμοιος ομοίω
Και έτσι ολοκληρώνεται ο τραγικός κύκλος της εκδίκησης της θείας δίκης. Το Φίδι θα αρπάξει όλους όσους το έκαναν βασιλιά τους και θα τους φάει, όπως στο μύθο του Αισώπου.
Πολλοί αντιτείνουν ότι και σε άλλους λαούς υπάρχουν άνθρωποι διεφθαρμένοι. Το θέμα δεν είναι αν υπάρχουν, αλλά αν είναι τόσοι πολλοί ώστε ο αριθμός τους να συνιστά κρίσιμη μάζα. (Κρίσιμη μάζα είναι η απαραίτητη ποσότητα σχάσιμου υλικού που χρειάζεται για να προκληθεί αλυσιδωτή πυρηνική αντίδραση).
Κανείς δεν γνωρίζει τα μελλούμενα. Ούτε η εκχώρηση της Μακεδονίας, του ονόματός της, της γλώσσας της, της ταυτότητας και της ιστορίας της συγκινεί κανέναν. Έτσι, υπάρχει φόβος, για να συνέλθει η υπνώτουσα και ληθαργική μάζα, μήπως χρειαστεί κάποιο πιο ισχυρό και συντριπτικό χτύπημα – η απώλεια εθνικών εδαφών που θα παραχωρηθούν στη γειτονική Τουρκία με αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης.
Η απώλεια δεν θα γίνει απαραίτητα με κάποιο πόλεμο. Μπορεί κάλλιστα να διευθετηθεί ειρηνικά. Οι αποκαμωμένοι Έλληνες θα καλέσουν (ή μάλλον θα παρακαλέσουν) τους Τούρκους να έρθουν και να αναλάβουν τη διοίκηση ορισμένων περιφερειών της χώρας, καθώς οι ίδιοι, αποκαμωμένοι και δίχως ζωή, δεν θα μπορούν πια να τις διαχειριστούν.
Όταν γίνουν αυτά, το Φίδι θα έχει ολοκληρώσει το έργο του. Αλλά όταν θα παρουσιαστεί στο Δικαστήριο του Χρόνου, όπου όλοι κάποτε παρουσιαζόμαστε, νεκροί και ζωντανοί, θα είναι δύσκολο για τους δικαστές να αποφασίσουν. Πώς μπορείς να κατηγορήσεις ένα κτήνος, του οποίου οι πράξεις του ήταν συνεπείς με τον κτηνώδη χαρακτήρα του;
Το Φίδι υπήρξε απλό ενεργούμενο (homunculus) εκείνων που αποφάσισαν για τη μοίρα του ελληνικού λαού. Μόλις ολοκληρώσει το έργο του, οι θεοί θα το αποσύρουν, όπως αποσύρουν τις κούκλες από το κουκλοθέατρο όταν τελειώσει η παράσταση, και θα το επιστρέψουν στον τόπο απ’ όπου το ανέσυραν – στα αιώνια και σιωπηλά σκοτάδια του Άδη.
