Τι διαβάζουμε το φθινόπωρο: 7 βιβλία κλασικού και σύγχρονου στοχασμού

BOOK CORNER  | Ενημ. 26/08/2025, 08:40

Από τον Σόλωνα Παπαγεωργίου (*)

Μνήμη, πνευματικότητα, πόλεμοι, αποικιοκρατία και ο σύγχρονος «ασταθής» κόσμος: επτά δοκίμια που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Ωγκύστ Ροντέν «Ο Σκεπτόμενος». Image: Supplied

v

Μνήμη, πνευματικότητα, Ολοκαύτωμα, αποικιοκρατία και ο σύγχρονος, «ασταθής» κόσμος: επτά δοκίμια που κυκλοφόρησαν πρόσφατα πραγματεύονται με πρωτότυπο τρόπο και ανατρεπτική ματιά μια σειρά από ασυνήθιστα θέματα. Σπουδαία βιβλία από σπουδαίους συγγραφείς για σπουδαίους αναγνώστες.

ν

• Η τέχνη του πολέμου (μτφρ. Αναστασία Τσάκαλη, εκδ. Dharma) του Κινέζου στρατηγού και φιλόσοφου Σουν Τσου.

Το βιβλίο «Η Τέχνη του Πολέμου», γραμμένο πριν από δύο χιλιάδες χρόνια από τον πολεμιστή φιλόσοφο Σουν Τζου, είναι ίσως σήμερα το πιο εκτιμημένο και σημαντικό έργο για την στρατηγική της ζωής. Ο στόχος του είναι η νίκη δίχως μάχη και η αήττητη δύναμη μέσω της κατανόησης της πολιτικής και της ψυχολογίας της σύγκρουσης.
ν

ν

Όντας ένα κλασικό έργο της ταοϊστικής σκέψης, το βιβλίο αυτό είναι ένας οδηγός τόσο για την στρατηγική τακτική στην εκτέλεση στρατιωτικών επιχειρήσεων όσο και για την διακυβέρνηση ενός έθνους. Επίσης, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί σαν ένα εγχειρίδιο που θα βοηθήσει τους αναζητητές στην εσωτερική μάχη απέναντι στον μεγαλύτερο ίσως εχθρό, το εγώ, ώστε να βαδίσουν νικηφόροι στην ατραπό της φώτισης. Και αυτό ακριβώς είναι που κάνει την αρχαία σοφία του έργου απαραίτητη για τον σύγχρονο στοχαστή.
ν

• Το πνεύμα και το τέρας (εκδ. Δώμα) του Δημήτρη Καράμπελα.

Η φύση του ανθρώπου είναι αντιφατική, η «ουσία» του μια κατασκευή από αντιθέσεις. Εντός μας υπάρχει μια μυστηριώδης επικράτεια, κάπου ανάμεσα στην αλήθεια και τη ζωή, ανάμεσα στο υπερβατικό στοιχείο και την πραγματικότητα, η επικράτεια της πνευματικότητας.
v

ν

Αυτά τα άγνωστα νερά χαρτογραφεί ο Δημήτρης Καράμπελας στο δοκίμιό του, έχοντας ως οδηγούς φιλοσόφους και στοχαστές, αλλά και συγγραφείς και κινηματογραφιστές. Ο Σεκούνδος o Σιωπηλός, η Χάνα Άρεντ, ο Χέρμαν Μέλβιλ και ο Ντέιβιντ Λιντς ανοίγουν δρόμους…

ν

• Αντιμέτωποι με τον Πόνο των Άλλων (μτφρ. Χριστίνα Παπαδοπούλου, εκδ. Gutenberg) της Σούζαν Σόνταγκ.

«Το σοκ συνηθίζεται. Το σοκ ξεθωριάζει». Mε αυτά τα λόγια, η Αμερικανίδα ακτιβίστρια και δοκιμιογράφος Σούζαν Σόνταγκ αναλύει σε βάθος τι σημαίνει να κοιτάζεις τη φρίκη από μακριά. Πώς επιδρούν μέσα μας οι σκηνές βίας, πολέμου, πόνου που βλέπουμε σε φωτογραφίες και βίντεο; Μας βοηθούν να νιώσουμε τον πόνο των άλλων ή μας κάνουν όλο και πιο απαθείς; Ζούμε «σε έναν κόσμο όπου η φωτογραφία εξυπηρετεί την καταναλωτική χειραγώγηση», λέει η Σόνταγκ.
ν

ν

Στο εξαιρετικά επίκαιρο δοκίμιό της αντλεί παραδείγματα από την πολιτική και την Ιστορία. Αναλύει την πολιτική διάσταση των έργων του Γκόγια, ντοκουμέντα από τους δύο Παγκόσμιους πολέμους και φωτογραφίες από τη Ρουάντα, τη Βοσνία, την Παλαιστίνη και την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, καταδεικνύοντας την τεράστια δύναμη που ασκούν οι εικόνες πάνω μας. Στο Αντιμέτωποι με τον πόνο των άλλων, η Σόνταγκ μάς προειδοποιεί για την ευθύνη που έχουμε οι ίδιοι ως θεατές.
ν

• Η λευκή σκέψη (μτφρ. Άγγελος Μουταφίδης, εκδ. Αντίποδες) του Λιλιάν Τυράμ.

Το να είσαι λευκός δεν αφορά μόνο στο δέρμα, αλλά πολύ περισσότερο, έχει να κάνει με τον τρόπο και το σύστημα σκέψης, το συλλογικό φαντασιακό, την οργάνωση του πολιτισμού και την κατασκευασμένη «κανονικότητα».
ν

v

Ο άλλοτε σπουδαίος Γάλλος ποδοσφαιριστής Λιλιάν Τυράμ διερευνά την ιστορία της συγκρότησης της «λευκής ταυτότητας», με αναφορές στην Αρχαιότητα, τον Διαφωτισμό και ασφαλώς, την Αποικιοκρατία, μιλώντας για τη διαμόρφωση των προνομίων και του καθημερινού ρατσισμού, πάντοτε με νηφάλιο τρόπο.
ν

• Μανιφέστο του σκότους (μτφρ. Ελένη Μπούρου, εκδ. Oposito) του Σουηδού βιολόγου Γιόχαν Εκλέφ.

Στην παράδοση το «φως» λογίζεται ως ένα θετικό σύμβολο, ενώ το «σκοτάδι» ως αρνητικό. Ίσως χρειάζεται να αναθεωρήσουμε ριζικά, μιας και το οικοσύστημα του πλανήτη μας βασίζεται και στα δύο, στις εναλλαγές μεταξύ τους.
ν

ν

Στο πρωτότυπο μανιφέστο του ο συγγραφέας μάς καλεί να βυθιστούμε στο σκοτάδι, αποκτώντας με αυτόν τον τρόπο τη γνώση: παρουσιάζει τη νύχτα ως οικολογικό θώκο, αναλύει τη δραστηριότητα της χλωρίδας και της πανίδας κάτω από το φεγγάρι, και γενικώς, μιλά για τις απαραίτητες για τη ζωή διεργασίες που παίρνουν μπρος όταν δύει ο ήλιος και χάνεται το φως.
ν

• Οδηγός επιβίωσης για τον 21ο αιώνα (εκδ. Athens voice books) του Ρωμανού Γεροδήμου.

Πώς μπορούμε να παραμείνουμε σώοι και δημιουργικοί στον 21ο αιώνα, με την τεράστια διάσπαση προσοχής που σημειώνεται, την άνοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), που φαίνεται να έχει επιφέρει τον θάνατο της εμπειρίας και της φαντασίας, σε ένα ρευστό παγκόσμιο σκηνικό, με απρόβλεπτες εξελίξεις και την απειλή της κλιματικής κρίσης ως δαμόκλειο σπάθη; 
ν

ν

Ο Ρωμανός Γεροδήμος, καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Επικοινωνίας στο πανεπιστήμιο του Bournemouth, παρουσιάζει μια μέθοδο, με «θεωρία», εξιστορήσεις και δεδομένα, αλλά και «βήματα», ώστε να διαφυλάξουμε την παραγωγικότητα και την ψυχική μας υγεία σε δύσκολους καιρούς.
ν

• Φλοιοί (μτφρ. Ρίκα Μπενβενίστε, εκδ. Αντίποδες) του Γάλλου φιλόσοφου και ιστορικού της τέχνης Ζωρζ Ντιντί-Ουμπερμάν.

Πώς συνδέονται μερικά κομμάτια φλοιού σημύδας με τη γραφή, τη μνήμη και το Ολοκαύτωμα; Πώς μπορεί μια σειρά από φωτογραφίες να συνθέσει ξανά το παρελθόν;
ν

ν

Μια περιήγηση στον τόπο μνήμης του Άουσβιτς και, ταυτόχρονα, ένα ταξίδι στον χρόνο, από τον διακεκριμένο Γάλλο φιλόσοφο και ιστορικό τέχνης. Ακόμα κι η ανθισμένη φύση αποτελεί υπενθύμιση της εκατόμβης…

___________________

(*) Ο Σόλωνας Παπαγεωργίου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
v

Δείτε επίσης:

«Ο πρίγκιπας Άσγκαρ και τα κρυμμένα θηρία» από την Ελένη Μαρούδη Απελευθέρωση ή προσκόλληση; Εξερευνώντας τις δύο όψεις του διαλογισμού Μανώλης Ανδριωτάκης: «Αν τα ρομπότ αποκτήσουν ψυχή…» «Ελληνικοί μύθοι» – Η συγγραφέας Τζιν Μένζις μιλάει για το βιβλίο της Η Βρετανή Σαμάνθα Χάρβεϊ κέρδισε το βραβείο Booker για το μυθιστόρημά της «Orbital» Τι διαβάζουμε τώρα: 7 θρίλερ κάτω από τον καυτό ήλιο