10 πράγματα στον κόσμο μεγαλύτερα κι απ’ το Θεό (vid)

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ  1|2

Posted by Youmagazine Staff

Υπάρχουν μερικά πράγματα στο σύμπαν τόσο αδιανόητα μεγάλα, ώστε ακόμη και ο Θεός φαντάζει μικρός μπροστά τους.

Το Μέγα Τείχος του Σλόουν (Sloan Great Wall) περιέχει πάνω από 110.000 γαλαξίες. Πηγή: Youtube

ν

ΣΥΜΠΑΝ. Εκτός από βίαιο, είναι τόσο ασύλληπτο και αχανές που τα χάνει κανείς μπροστά στα μεγάλα «πράγματα» που υπάρχουν σε αυτό. Μερικά μάλιστα είναι τόσο τεράστια, που φαίνονται αδιανόητα ακόμη και για τα θεϊκά μέτρα και σταθμά. Ποια είναι όμως τα τερατωδώς μεγάλα πράγματα στο σύμπαν, ποια κατέχουν τα διάφορα αστρονομικά ρεκόρ;

Εν μέρει η απάντηση εξαρτάται από το τι εννοεί κανείς «πράγμα» στο σύμπαν. Σύμφωνα με έναν αστροφυσικό ορισμό, είναι κάτι που συγκροτείται σε οντότητα, έχει δομή και συγκρατείται από τη δική του βαρύτητα.

Ας δούμε μερικά από τα ασύλληπτα σε μέγεθος κοσμικά αντικείμενα.

1. Το Μέγα Τείχος του Σλόουν (Sloan Great Wall), ένα γιγαντιαίο σύμπλεγμα που περιέχει πάνω από 110.000 γαλαξίες, είναι η μεγαλύτερη γνωστή δομή στο Σύμπαν. Ανακαλύφθηκε το 2003 και δικαίως φέρει τον τίτλο «Φωτοστέφανο του Θεού». Έχει μήκος 1,37 δισεκατομμύρια έτη φωτός και απέχει περίπου ένα δισεκατομμύριο έτη φωτός από τη Γη.

2. Στο τέλος Απριλίου 2018 οι αστρονόμοι ανακάλυψαν τα ίχνη μια κολοσσιαίας κοσμικής σύγκρουσης και συγχώνευσης μεταξύ 14 γαλαξιών, που συνέβη πριν από 12,4 δισεκατομμύρια χρόνια, μόλις 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη «Μεγάλη Έκρηξη» που γέννησε το σύμπαν.

Πρόκειται για το γαλαξιακό πρωτοσμήνος με την ονομασία SPT2349, το οποίο, όταν παρατηρήθηκε, είχε μάζα περίπου δέκα τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας.
ν

Οι αστρονόμοι αποκαλούν το αρχέγονο αντικείμενο SPT2349-56 πρωτοσμήνος γαλαξιών. Η έκρηξη που έγινε 1,4 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τη «Μεγάλη Έκρηξη», έφτασε μετά από 12,4 δισεκατομμύρια χρόνια στα μάτια μας. Image: Supplied
ν

Οι επιστήμονες είδαν το πρωτοσμήνος των γαλαξιών όπως ήταν στο μακρινό παρελθόν, αλλά εκτιμούν ότι σήμερα πια θα έχει μεγαλώσει κι άλλο, «καταπίνοντας» και άλλους γαλαξίες και αποκτώντας πλέον μάζα όσο 1.000 τρισεκατομμύρια Ήλιοι.

Πιθανόν να είναι αυτό το μεγαλύτερο «πράγμα» στο σύμπαν, μόνο που δεν μπορούμε να το διαπιστώσουμε, επειδή το φως του διευρυμένου SPT2349-56 θα αργήσει πολύ να φθάσει σε εμάς.

3. Η μεγαλύτερη κοσμική δομή που αποδεδειγμένα έχει βρεθεί μέχρι σήμερα, είναι το λεγόμενο «Μεγάλο Τείχος Ηρακλή-Βόρειου Στέφανου» (Hercules-Corona Borealis Great Wall), που περιλαμβάνει δισεκατομμύρια γαλαξίες, σμήνη και υπερσμήνη γαλαξιών, καθώς επίσης μεγάλες ποσότητες αερίων, σκόνης και σκοτεινής ύλης.

Ανακαλύφθηκε το 2013 και είναι τόσο μεγάλο, που το φως χρειάζεται περίπου δέκα δισεκατομμύρια χρόνια για να ταξιδέψει από τη μια άκρη του έως την άλλη (συγκριτικά το σύμπαν έχει ηλικία 13,8 δισ. ετών).

Είναι όμως δύσκολο να το θεωρήσει κανείς «πράγμα», αφού είναι απροσδιόριστο πού ακριβώς αρχίζει και πού τελειώνει.
ν

Το Μεγάλο Τείχος Ηρακλή-Βόρειου Στέφανου. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

4. Το μεγαλύτερο υπερσμήνος γαλαξιών είναι πιθανώς αυτός της Λανιακέα (Laniakea), γνωστό και ως Τοπικό Υπερσμήνος, που έχει μήκος 520 εκατομμυρίων ετών φωτός και περιλαμβάνει περίπου 100.000 γαλαξίες. Ανακαλύφθηκε το 2014 και μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει και την Τοπική Ομάδα Γαλαξιών, στην οποία ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας.

Διεκδικητής του τίτλου είναι και το υπερσμήνος της Σαρασβάτι, που μπορεί να φθάνει και τα 650 εκατ. έτη φωτός σε μήκος.

5. Αν και είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς το μέγεθος των μεμονωμένων γαλαξιών, επειδή δεν έχουν σαφή σύνορα, ο μεγαλύτερος γνωστός γαλαξίας θεωρείται ότι είναι ο IC 1101, που βρίσκεται σε απόσταση 5,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Έχει μέγεθος περίπου 50 φορές μεγαλύτερο του δικού μας γαλαξία (ο οποίος έχει διάμετρο 100.000 ετών φωτός) και μάζα 2.000 φορές πιο μεγάλη.
ν

Το υπερσμήνος γαλαξιών Σαρασβάτι ανακαλύφθηκε το 1980 από τον Ινδό επιστήμονα Shishir Sankhyayan. Περιλαμβάνει και τον Γαλαξία μας (φωτο), του οποίου η Γη είναι ένα ασήμαντο μέλος. Το 2014 το υπερσμήνος Σαρασβάτι απεκαλύφθη ότι είναι ένα ασήμαντο μέρος του υπερσμήνους Λανιακέα. Image: Supplied
ν

Λανιακέα: Εκεί όπου βρίσκεται το σπίτι μας
ν

ν

Νεφελώματα και άστρα

6. Το μεγαλύτερο γνωστό νεφέλωμα (τεράστιο νέφος αερίων) είναι το NGC 604 στον γαλαξία του Τριγώνου, που έχει διάμετρο περίπου 1.520 ετών φωτός.

7. Το μεγαλύτερο άστρο σε μέγεθος είναι μάλλον το YU Ασπίδος (YU Scuti), ένας φωτεινός κόκκινος υπεργίγαντας στον αστερισμό της Ασπίδος, σε απόσταση 9.500 ετών φωτός από τη Γη.

Έχει μάζα μόνο 30 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας, αλλά από άποψη διαμέτρου το άστρο αυτό είναι κατά πολύ μεγαλύτερο, καθώς η ακτίνα του είναι 2,4 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, δηλαδή 1.708 μεγαλύτερη της ακτίνας του Ήλιου μας, με αποτέλεσμα να έχει όγκο πέντε δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερο του Ήλιου.

Επειδή, όμως, σύμφωνα με τους αστρονόμους, στους υπολογισμούς αυτούς υπάρχει περιθώριο λάθους συν/πλην 192 ηλιακών ακτίνων, το ΥU Ασπίδος μπορεί να έχει ακτίνα από 1.500 έως 1.900 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου.

8. Έτσι, υπάρχει ένας δεύτερος διεκδικητής για τον επίζηλο τίτλο του μεγαλύτερου άστρου: το NML του Κύκνου, στον ομώνυμο αστερισμό, ένας άλλος ερυθρός υπεργίγαντας σε απόσταση 5.300 ετών φωτός από τη Γη.

Στην περίπτωσή του η αβεβαιότητα είναι μεγαλύτερη, καθώς εκτιμάται ότι έχει ακτίνα 1.642 έως 2.775 μεγαλύτερη του Ήλιου, συνεπώς είναι το πρώτο ή το δεύτερο άστρο σε μέγεθος.

ν

ν

9. Με βάση όχι το μέγεθος αλλά τη μάζα, το πιο «βαρύ» γνωστό άστρο είναι το R136a1, στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, σε απόσταση περίπου 163.000 ετών φωτός από τη Γη, το οποίο εκτιμάται πως έχει μάζα 265 έως 315 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας ή, σε κιλά, ο αριθμός 2 ακολουθούμενος από 30 μηδενικά.

Εκπέμπει τόση ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, που κάθε χρόνο χάνει μια μάζα 16πλάσια της Γης!
ν

Το αστρικό σμήνος R136 στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος. Πηγή: NASA
ν

10. H μαύρη τρύπα με τη μεγαλύτερη μάζα θεωρείται ότι είναι η ΤΟΝ 618, ένα πολύ μακρινό και φωτεινό κβάζαρ (ενεργός γαλαξιακός πυρήνας), που «ζυγίζει» έως 66 δισεκατομμύρια φορές περισσότερο από τον Ήλιο. Συγκριτικά, η μαύρη τρύπα στο κέντρο του δικού μας γαλαξία έχει μάζα μόνο τέσσερα εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη του άστρου μας.
ν

Η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα ΤΟΝ 618, που βρίσκεται κοντά στον Βόρειο Γαλαξιακό Πόλο στον αστερισμό Κύνες Θηρευτικοί, θα μπορούσε άνετα να καταπιεί μερικές χιλιάδες ηλιακά συστήματα όπως το δικό μας. Πηγή: Youtube

Επόμενο: Τα ρεκόρ στο ηλιακό σύστημα >

1 2