Πανέμορφες ζωγραφιές στις άκρες ιστορικών βιβλίων

Κατηγορία Book Corner, Τέχνες

ΤΕΧΝΕΣ – ΒΙΒΛΙΟ

Posted by Youmagazine Staff

 

Δείτε τα έργα ζωγραφικής που είναι κρυμμένα σε παλιά βιβλία και τα οποία δεν μπορεί να τα δει κανείς εύκολα. Εδώ εξηγούμε το γιατί.

026397650758688

Πίθηκοι παίζουν στα κλαδιά δέντρου. Από το βιβλίο The Natural History of Monkeys (1838). Photo: The Swem Library, Γουίλιαμσμπεργκ, Βιρτζίνια
v

00389872395815ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ είναι σήμερα μια τέχνη ξεχασμένη. Τα πρώτα βιβλία, με τη μορφή που τα γνωρίζουμε σήμερα, δηλαδή ένας αριθμός συνδεδεμένων τεμαχίων χαρτιού με εξώφυλλο και οπισθόφυλλο, εμφανίστηκαν στα ελληνιστικά χρόνια, αντικαθιστώντας τους κυλίνδρους. Τότε ονομάζονταν κώδικες και εκτός του κειμένου, που ήταν χειρόγραφο, ήταν διακοσμημένα με εικόνες και ζωγραφιές, ανάλογα με το περιεχόμενο του βιβλίου.
Υπήρχαν βιβλία μεγάλα σε σχήμα, μεσαία αλλά και μικρά, όπως τα σημερινά τσέπης (πάντοτε ορθογωνίου σχήματος στις αναλογίες της χρυσής τομής), την δε αξία ανέβαζαν, εκτός του περιεχομένου, και οι διακοσμητικές παραστάσεις. Η συνήθεια αυτή, δηλαδή η χειροποίητη εικονογράφηση των βιβλίων, διάρκεσε μέχρι και τις αρχές του 15ου αιώνα. Έτσι, σώζονται σήμερα βιβλία από τον ευρωπαϊκό μεσαίωνα, το Βυζάντιο αλλά και τον περσικό πολιτισμό του 12ου και 13ου αιώνα διακοσμημένα με περίτεχνα πρωτογράμματα και με έγχρωμες μινιατούρες άφθαστης τέχνης.
Με την ανακάλυψη της τυπογραφίας, τα βιβλία συνέχισαν να διακοσμούνται, αυτή τη φορά με έξοχες λιθογραφίες –έγχρωμες ή ασπρόμαυρες– μερικές από τις οποίες προέρχονταν από μαιτρ του είδους, όπως ο Ντωμιέ, ο Ντορέ ή ο Γκαρβάνι.
Ατυχώς όσο περνούσαν τα χρόνια, η συνήθεια αυτή εγκαταλείφθηκε έτσι που σήμερα έχουμε βιβλία κενά εικόνων (και πολλές φορές κενά περιεχομένου).
v

136397650758688

Το Καπιτώλιο στην αμερικανική πρωτεύουσα ζωγραφισμένο στην άκρη των σελίδων του βιβλίου American Poems (1870). Photo: The Swem Library
v

Σήμερα σώζονται ιστορικά βιβλία, που εκτός από τη διακόσμηση στο εξώφυλλο, τη ράχη και την εσωτερική εικονογράφηση, κρύβουν μερικά αριστουργήματα ζωγραφικής, πού λέτε; Στην ακμή του βιβλίου, εκεί όπου ανοίγουν οι σελίδες!
Εκεί θα βρει κάποιος μερικές από τις ωραιότερες εικονογραφήσεις βιβλίων!
Παλιότερα, στις επιμελημένες εκδόσεις, η εμπρόσθια άκρη του βιβλίου, και μερικές φορές η κάτω και η επάνω, καλύπτονταν από ένα φύλλο χρυσού, κάτι που έκανε την έκδοση βαρύτιμη. Ορισμένοι ωστόσο καλλιτέχνες πήγαν ένα βήμα παραπέρα και ζωγράφισαν ολόκληρες σκηνές και πανέμορφα τοπία, στο σώμα των σελίδων, στη δεξιά κάθετη άκρη του βιβλίου, απέναντι από τη ράχη.
Για να φανούν αυτοί οι πίνακες, θα πρέπει φυσικά το βιβλίο να είναι κλειστό και η δεξιά ακμή στραμμένη προς τα εμάς.
Πολλά μαθητές στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, με καλλιτεχνική κλίση, συνήθιζαν να δημιουργούν στην δεξιά ακμή των βιβλίων σχέδια και παραστάσεις με ένα απλό στυλό μπικ. Εκεί έκρυβαν τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τις προτιμήσεις τους, βέβαιοι ότι δεν θα τις δει κανείς.
v

236397650758689

Παράδειγμα «αμφίδρομης εικόνας» στις άκρες των σελίδων του έργου The Book of The Thames (1859). Εδώ η μια όψη της παράστασης…

v

336397650758690

…και αλλάζοντας κλίση εμφανίζεται η άλλη. Photo: The Swem Library

v

Δεν είναι όμως όλες οι κρυμμένες παραστάσεις στην δεξιά άκρη του βιβλίου ορατές. Πολλές φορές, οι καλλιτέχνες καμπύλωναν ή κύρτωναν τις σελίδες, έτσι ώστε οι άκρες των σελίδων να βρίσκονται υπό γωνία, και ζωγράφιζαν εκεί. Έτσι, όταν το βιβλίο ήταν κλειστό, φαίνονταν μόνο οι επιχρυσωμένες άκρες των σελίδων. Για να δεις την παράσταση, έπρεπε να λυγίσεις τις σελίδες στη γωνία που τις είχε ζωγραφίσει ο καλλιτέχνης.
Σε άλλες περιπτώσεις, υπήρχε η λεγόμενη «αμφίδρομη εικόνα». Δηλαδή, ο καλλιτέχνης ζωγράφιζε ένα θέμα με τις άκρες των σελίδων σε μια ορισμένη γωνία, και κατόπιν ένα δεύτερο θέμα, κυρτώνοντάς τες προς την αντίθετη γωνία.
Υπάρχουν επίσης παραδείγματα, σπανιότερα, που πρέπει να λυγίσεις ή να τεντώσεις τις σελίδες κατά ένα συγκεκριμένο τρόπο για να δεις την εικόνα. Το μόνο όριο ήταν φαντασία των καλλιτεχνών.
v

436397650758688

Ο ποιητής Χένρι Γουόντσγουερθ Λονγκφέλοου (1807-1882) κοσμεί τις άκρες των σελίδων ενός τόμου των ποιημάτων του. Photo: The Swem Library
v

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βοστώνης υπάρχουν πάνω από 250 βιβλία με ζωγραφιές στην δεξιά ακμή τους, οι περισσότερες από τις οποίες έγιναν με νερομπογιές και είναι ανυπόγραφες. Συνήθως το έργο ανέθετε σε έναν καλλιτέχνης η εταιρεία που έκανε τη βιβλιοδεσία.
v

536397650758688

Ένας αρκουδιάρης δίνει παράσταση στο δρόμο. Από το έργο  Essays, Poems, and Plays (1820) του William Hayley (1745-1820). Photo: The Swem Library
v

Οι υδατογραφίες άλλοτε σχετίζονται με το θέμα του βιβλίου και άλλοτε όχι. Περιλαμβάνουν συνήθως σκηνές από την Οξφόρδη και το Κέιμπριτζ, τον ποταμό Τάμεση, το Αβαείο του Γουέστμινστερ, την αγγλική ύπαιθρο, το Εδιμβούργο, πρόσωπα συγγραφέων, πλοία, αλλά και στοιχεία από την κλασική αρχαιότητα. Τα περισσότερα από τα βιβλία είναι αγγλικά του 19ου αιώνα, αλλά υπάρχουν και μερικά με αμερικανικές σκηνές.
v

636397650758688

Εμπορικό πλοίο κοσμεί το βιβλίο Lectures on Modern History του καθηγητή Smyth (1843). Photo: The Swem Library
v

736397650758688

Ακόμη και σε λεπτά βιβλία βρίσκει κανείς παραστάσεις στην άκρη των σελίδων, όπως στο έργο The Farmer’s Boy (1827). Photo: The Swem Library
v

836397650758688

Το σπίτι, ο τάφος και το πορτρέτο του Άγγλου λογοτέχνη Τζον Μίλτον (1608-1674) στην άκρη του πρώτου τόμου του επικού ποιήματος «Χαμένος Παράδεισος» (1796). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

936397650758688

Η μέρα μιας νοικοκυράς. Ψώνια, αγορά ψαριών, ακόνισμα ψαλιδιού. Στην πλευρά των ποιημάτων του William Cowper (1820). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1036397650758688

Ο Μυστικός Δείπνος στην άκρη των σελίδων της Αγίας Γραφής (1803). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1136397650758688

Σκηνή κυνηγιού στον τόμο ποιημάτων του Τζον Μίλτον (1843). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1236397650758688

Κυνήγι αλεπούς στην αγγλική ύπαιθρο στο βιβλίο The Seasons του James Thomson (1811). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1336397650758688

Παγόδες στον πρώτο τόμο του έργου The Modern History of Hindostan του Thomas Maurice (1754-1824). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1436397650758688

Τέσσερις ερωτιδείς στο έργο Des: Erasmi Rot: Moriae Encomium (1629). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1563976507586868

Η θεά Άρτεμις με μια υπηρέτρια στις όχθες λίμνης. Ζωγραφική στο Ελληνο-Γαλλικό Λεξικό του 1817. Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1663976507586868

Οι Πρωτόπλαστοι στον Κήπο της Εδέμ στην άκρη των σελίδων της Αγίας Γραφής (1795). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1763976507586868

Η εκκλησία και η γέφυρα του Aylesford (Αγγλία), στην άκρη των σελίδων του 2ου τόμου των Sermons (Κηρυγμάτων) 1814. Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1863976507586868

Παιχνίδι σκακιού. Στο έργο Analysis of The Game of Chess (1790). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

1963976507586868

Οι κάτοικοι της Ορλεάνης αποθεώνουν την Ιωάννα της Λωραίνης. Από το έργο Jeanne d’Arc: Her Life and Death της Σκωτσέζας μυθιστοριογράφου και ιστορικού Margaret Oliphant (1828-1897). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

2063976507586868

Ο Τζορτζ Ουάσιγκτον και ο Βενιαμίν Φραγκλίνος στην πλευρά των Ομιλιών για τα Δικαιώματα του Αξιότιμου William Pitt (1808). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

2163976507586868

Το Στόουνχεντς στην πλευρά του Βασιλικού Ημερολογίου για την Αγγλία, τη Σκωτία, την Ιρλανδία και τις Αποικίες (1818-1821). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library
v

2263976507586868

Ο Λευκός Οίκος στην άκρη των σελίδων της Ιστορίας της Νέας Υόρκης (1821). Photo: Albert H. Wiggin Collection / Boston Public Library

 


Translate this post