Το μυστικό της μακροζωίας των Ναϊτών Ιπποτών
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από τον Αντώνη Κυριαζή
• Οι Ναΐτες ζούσαν πολύ περισσότερο από τους υπόλοιπους ανθρώπους της εποχής τους. Ποιο ήταν το μυστικό τους;
• Η πράξη της μύησης και της εισόδου των ιπποτών στο ιερό τάγμα.
v
ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ πιστεύουν ότι έχουν ανακαλύψει τον λόγο για τον οποίο τα μέλη του αινιγματικού τάγματος των Ναϊτών (Templars) είχαν ένα τόσο υψηλό προσδόκιμο ζωής. Το Τάγμα των Ιπποτών του Ναού [του Σολομώντος] ή Ιπποτών του Ναού του Θεού, ιδρύθηκε στον απόηχο της Α΄ Σταυροφορίας, το 1118 μ.Χ. με σκοπό να βοηθήσει το χριστιανικό νεοϊδρυθέν Βασίλειο της Ιερουσαλήμ να διατηρηθεί ενάντια στους μουσουλμάνους της περιοχής και να εξασφαλίσει την ασφαλή και ελεύθερη προσέλευση του μεγάλου αριθμού των Ευρωπαίων προσκυνητών που συνέρρεαν στην Ιερουσαλήμ, μετά την κατάκτησή της από τους Σταυροφόρους.
Σύντομα, όμως, το μοναστικό αυτό τάγμα επρόκειτο να γίνει εξαιρετικά πλούσιο, από τα πολεμικά λάφυρα και τις δωρεές, και ν’ αποκτήσει μεγάλη δύναμη, πράγμα που προκάλεσε τον φθόνο τόσο της παπικής Εκκλησίας όσο και του βασιλιά της Γαλλίας, Φίλιππου Δ΄ του Ωραίου, με αποτέλεσμα το τάγμα το 1307 να τεθεί εκτός νόμου, τα μέλη του να συλληφθούν και να οδηγηθούν στην πυρά με την κατηγορία της μαγείας, παρ’ όλο που οι Ναΐτες ακολουθούσαν τον Κανόνα που έφτιαξε γι’ αυτούς ο Άγιος Βερνάρδος του Κλερβώ (Saint Bernard de Clairvaux).
Οι κατηγορίες, που είχαν κατασκευαστεί από την παπική Εκκλησία, ανέφεραν ότι οι Ναΐτες λάτρευαν μια ανατολική θεότητα, τον Μπαφομέ, έναν τραγοπόδαρο θεό που ήταν συνώνυμος του Σατανά. Με βάση αυτή τη σκευωρία, ο Ζακ ντε Μολαί, ο Μέγας Διδάσκαλος των Ναϊτών με όλα τα υψηλόβαθμα μέλη του τάγματος, που ήταν χειροτονημένοι ιερείς, υπέστησαν ως τιμωρία το θάνατο. Και την περιουσία τους τη μοιράστηκαν η Εκκλησία και ο βασιλιάς.
Στην πραγματικότητα η λέξη Μπαφομέ ποτέ δεν σήμαινε «τράγος», ούτε ακόμη κάτι τόσο χειροπιαστό όσο ένα είδωλο. Πρόκειται για παραφθορά του όρου «βάπτισμα», ή μύηση στη Σοφία (παρβλ. το βάπτισμα του Ιησού από τον Ιωάννη), από τις ελληνικές λέξεις βαφή και μήτις (σοφία). Όσο για τον τραγοπόδαρο θεό, αυτός δεν ήταν άλλος από τον Πάνα, τον οποίο ο Ηρόδοτος αποκαλεί «αρχαιότερο θεό όλων». Η όλη λοιπόν ιστορία που επινοήθηκε από τον κλήρο ήταν ψεύτικη.
Ο Παν, που το όνομά του σημαίνει το Όλον, ήταν ο θεός της φύσης, με άλλα λόγια η φύση η ίδια. Ολόκληρη τη ερμητική φιλοσοφία (όπως και η Αλχημεία) βασίζεται στα κρυμμένα μυστικά της φύσης, γιατί, όπως λέει ο Ηράκλειτος, «φύσις κρύπτεσθαι φιλεί» (η φύση αγαπά να κρύβεται).
Ο Πλούταρχος υπέπεσε βέβαια σε ένα λάθος όταν, αναφερόμενος στις ημέρες του Τιβέριου, έγραψε στο έργο του Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων, ότι ακούστηκε η φράση: «Παν ο μέγας τέθνηκε» (ο μεγάλος Παν είναι νεκρός). Αυτό διαμόρφωσε έναν μύθο που διατηρείται έως σήμερα, αλλά βέβαια δεν αληθεύει, καθώς ούτε η φύση ούτε καμιά από τις δυνάμεις της μπορεί ποτέ να πεθάνει. Μερικές από αυτές μπορεί να μένουν αόρατες και όντας ξεχασμένες να παραμένουν σε ύπνο επί αιώνες. Αλλά μόλις παρουσιαστούν οι κατάλληλες συνθήκες τότε αφυπνίζονται, για να δράσουν ξανά με δεκαπλάσια δύναμη.
Φαίνεται πως οι Ναΐτες, ως μυητικό τάγμα, ανακάλυψαν μια από αυτές τις μυστικές δυνάμεις που υπάρχουν στη φύση και που σχετιζόταν με τη μακροζωία.
v
Το μυστικό της μακροζωίας των Ναϊτών
Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι ερευνητές, σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Digestive and Liver Disease, αναφέρει το Discovery News. Η μελέτη που επικεντρώθηκε στις διατροφικές συνήθειες αυτού του ισχυρού και μυστικοπαθούς μεσαιωνικού τάγματος, αποκάλυψε ότι το διαιτολόγιο των Ναϊτών περιλάμβανε μεγάλες ποσότητες φρούτων και λαχανικών, μαζί με αποξηραμένα όσπρια και ψάρια. Το κρέας απουσίαζε από το τραπέζι τους, ενώ έπιναν μέτριες ποσότητες κρασιού στο οποίο είχαν αναμείξει πολτό αλόης.
v
Η επιστροφή των Ναϊτών Ιπποτών. Πίνακας του Karl Friedrich Lessing. Πηγή: News media
v
Σύμφωνα με τη μελέτη, η μακροζωία ήταν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Ναϊτών. Οι πιο γνωστές περιπτώσεις περιλαμβάνουν τον Ούγο ντε Παιν, τον συν-ιδρυτή και πρώτο Μεγάλο Διδάσκαλο του τάγματος, ο οποίος πέθανε το 1136 σε ηλικία 66 ετών, τον Γοδεφρίδος ντε Σαρναί (Geoffrey de Charney), διδάσκαλο της Νορμανδίας, ο οποίος ήταν περίπου 63 ετών όταν εκτελέστηκε το 1314 μπροστά στην Παναγία των Παρίσων με τον Μέγα Διδάσκαλο Ζακ ντε Μολαί, ο οποίος κάηκε στην πυρά στην ώριμη ηλικία των 67 ετών, μετά από επτά χρόνια φυλάκισης.
Σήμερα αυτές οι ηλικίες μπορεί να μας φαίνονται σχετικά μικρές, την εποχή όμως του μεσαίωνα ο μέσος όρος διάρκειας της ζωής ήταν μόλις 25-40 χρόνια.
Το κλειδί για τη μακροζωία των μελών του τάγματος φαίνεται ότι βρισκόταν στη διατροφή και την υγιεινή που ακολουθούσαν.
«Το πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό ήταν υποχρεωτικό», γράφει ο Francesco Franceschi, από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Ρώμης. «Επιπλέον, η τραπεζαρία ήταν πάντοτε καθαρή, στρωμένη με τραπεζομάντιλα. Όσο για το φαγητό, το κυνήγι απαγορευόταν αυστηρά. Ψάρια, τυριά, ελαιόλαδο και φρέσκα φρούτα ήταν αντίθετα πολύ ευπρόσδεκτα».
Τέτοιες συνήθειες ήταν κάτι σπάνιο την εποχή του μεσαίωνα – μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι έτρωγαν φαγητά πλούσια σε λίπη και θερμίδες που οδηγούσαν σε προβλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης, η ουρική αρθρίτιδα και η υψηλή αρτηριακή πίεση. Όπως επίσης και σε διανοητική νωθρότητα.
v
Η απόκρυφη μύηση στο Τάγμα των Ναϊτών
Βέβαια πρέπει να υπήρχαν και άλλα –πνευματικής φύσεως– στοιχεία, τα οποία, λόγω του απόκρυφου χαρακτήρα τους, είναι απρόσιτα στους σημερινούς ερευνητές. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την μελέτη του τρόπου με τον οποίο γινόταν η –άγνωστη έως σήμερα στους πολλούς– μύηση στον βαθμό του ιππότη, των κατώτερων αδελφών του τάγματος που ξεχώριζαν για το ήθος τους και τον αδαμάντινο χαρακτήρα τους, αλλά και το θάρρος που επιδείκνυαν στο πεδίο της μάχης ή στις δοκιμασίες της ζωής.
v
Το τζαμί Al Aqsa στο Όρος του Ναού της Ιερουσαλήμ. Το ιστορικό αρχηγείο των Ιπποτών του Ναού. Πηγή: News media
v
Ας μην ξεχνάμε πως ο αρχαίος όρος μύηση προέρχεται από τη λέξη μύω, που σημαίνει «κλείνω το στόμα» και κατ’ επέκταση δεν αποκαλύπτω τα μυστικά στους βέβηλους και αμύητους. Εδώ όμως εμείς, ύστερα από τόσους αιώνες, θα αποκαλύψουμε για πρώτη φορά το μυητικό τυπικό των Ναϊτών, το οποίο βέβαια δεν έχει καμία σχέση με τις γραφικές έως αστείες «μυήσεις» των τεκτόνων της σημερινής εποχής, καθώς το μυστικό έχει πλέον χαθεί και ο νεόφυτος περνάει μέσα από διάφορες τελετουργίες χωρίς νόημα.
Πριν μυηθεί ένα απλό μέλος του τάγματος των Ναϊτών στον βαθμό του ιππότη, προηγείτο αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «κατήχηση». Στην πραγματικότητα επρόκειτο για μια μακρά περίοδο (1-2 έτη ή και περισσότερο) ψυχολογικής προετοιμασίας, εν όψει της φοβερής δοκιμασίας που επρόκειτο να ακολουθήσει.
Η δοκιμασία συνίστατο στο εξής: ο υποψήφιος θα ανέβαινε με πλήρη πολεμική εξάρτηση πάνω σε ένα άλογο που θα του δινόταν και στη συνέχεια έπρεπε να αρχίσει να καλπάζει με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα, όπως συνήθιζαν οι Ναΐτες Ιππότες στο πεδίο της μάχης. Με μια διαφορά: απέναντι στον εφορμώντα ιππότη δεν θα υπήρχε εχθρός, αλλά απλώς ένα… τείχος. Ωστόσο, και ακολουθώντας τον στρατιωτικό κανονισμό, ο υποψήφιος δεν έπρεπε να υποχωρήσει, αλλά να πέσει με όλη την ταχύτητα του αλόγου του πάνω στο πέτρινο τείχος! Εάν ήταν αγνός, του έλεγε ο κατηχητής του, δεν είχε να φοβάται τίποτα. Θα διαπερνούσε το τείχος άθικτος. Αν όμως η καρδιά του δεν ήταν καθαρή, θα σκοτωνόταν. Ήταν πρόθυμος να υποστεί τη δοκιμασία;
Μπείτε προς στιγμήν στη θέση του υποψήφιου ιππότη. Προερχόμενος από κατώτερη κοινωνική τάξη και υπηρετώντας στο τάγμα ως υπαξιωματικός, έβλεπε με ζήλια τους λευκοφορεμένους ιππότες με τον κόκκινο σταυρό. Και είχε νιώσει άφατη χαρά και αγαλλίαση όταν μια μέρα του ανακοίνωσαν πως είχε επιλεγεί για να εισέλθει στην τάξη των ιπποτών. Όμως μετά από καιρό, και ενώ τον είχε εμπιστευθεί και πιθανόν να είχε συνδεθεί μαζί του με φιλία, ο κατηχητής του, εκείνος που του δίδαξε τον κανόνα και την ευγένεια της ιπποσύνης, ούτε λίγο ούτε πολύ, του ζητά τώρα να κάνει μια πράξη που οδηγεί στον βέβαιο θάνατό του.
Η σύγχυση του μυαλού του ήταν ολοφάνερη. Γιατί, όπως τον είχε διαβεβαιώσει ο κατηχητής του, όλοι οι ιππότες είχαν περάσει επιτυχώς τη δοκιμασία. Ο ίδιος ήταν άλλωστε η ζωντανή απόδειξη. Διαφορετικά ή θα είχε σκοτωθεί ή αν δείλιαζε την τελευταία στιγμή και συγκρατούσε το άλογο πριν πέσει πάνω στο τείχος, θα είχε αφορισθεί και εκδιωχθεί από το τάγμα. Ήταν ο μαθητής του έτοιμος να υποβληθεί σ’ αυτή τη δοκιμασία;
Ο φτωχός υποψήφιος πρώτη φορά στη ζωή του αντιμετώπιζε τέτοια ψυχική πάλη. Για πρώτη φορά έπρεπε να πάρει μια απόφαση ζωής ή θανάτου. Και σίγουρα θα ένιωθε σαν ποντίκι στη φάκα, όταν ο κατηχητής του, κόβοντάς του κάθε γέφυρα υπαναχώρησης, του ανακοίνωνε πως, αν δεχόταν, δεν θα τον άφηνε μόνο, αλλά θα κάλπαζε κι αυτός δίπλα του προς τον τοίχο. Αν ο υποψήφιος αποτύγχανε, θα σκοτώνονταν και οι δύο. Αν συγκρατούσε το άλογό του, θα τους έδιωχναν από το τάγμα. Αν όμως είχε πίστη στο Θεό, θα σώζονταν και οι δύο. Η στιγμή της αλήθειας είχε φτάσει.
v
Διδάσκαλος και νεόφυτος σε σφραγίδα των Ιπποτών του Ναού
που φέρει την επιγραφή SIGILLVM MILITVM XPISTI (1191). Πηγή: News media
v
Το πρωί της μέρας που είχε οριστεί να γίνει η δοκιμασία, νεόφυτος και κατηχητής, ντυμένοι με τις λευκές στολές της αγνότητας και της πενίας, ανεβαίνουν πάνω στα άλογα που έχουν φέρει οι ιπποκόμοι. Ο κατηχητής του τού λέει να έχει θάρρος. Με το πρόσταγμά του ξεκινούν, συντονίζοντας τον τροχασμό τους. Ο νεόφυτος μέσα από τις χαραμάδες των ματιών βλέπει το πλάτωμα που ανοίγεται μπροστά του. Σε λίγο, καθώς η απόσταση μικραίνει, το οπτικό του πεδίο αρχίζει να γεμίζει με τα θεόρατα συμπαγή τείχη της Ιερουσαλήμ. Αν και είναι ακόμα μακριά, αισθάνεται πως δεν κινείται ο ίδιος, αλλά είναι τα τείχη που κινούνται αδυσώπητα προς το μέρος του.
Ο κατηχητής προηγείται. Ο νεόφυτος κεντρίζει το άλογό του για να τον φτάσει. Θέλει να είναι δίπλα του όταν εκείνος θα του πει ότι όλο αυτό είναι ένα αστείο, ότι η πορεία προς το τείχος ματαιώνεται. Έδειξε το θάρρος και την υπακοή του, δεχόμενος να πάρει μέρος σ’ αυτή την αδιανόητη ιστορία. Είναι βέβαιος πως ο κατηχητής του θα του πει κάποια στιγμή να σταματήσουν, ή ν’ αλλάξουν πορεία. Ότι ανήκει πλέον στην τάξη των ιπποτών. Ότι έγινε δεκτός από τη στιγμή που δέχτηκε να υποστεί τη δοκιμασία.
Ο κατηχητής δίνει το σήμα του καλπασμού. Ο νεόφυτος ξαφνιάζεται, αλλά υπακούει. Διακρίνει τώρα το σημείο της πρόσκρουσης που τόσες φορές του το ’δειξε ο κατηχητής. Είναι επικίνδυνα κοντά. Γιατί επιμένει να τον δοκιμάζει;
Ο κατηχητής κραυγάζει: «Επέλαση!» Τα άλογα εφορμούν. Σαν άνεμος. Παραλίγο να πέσει. Πιάνεται γερά από τα γκέμια. Τώρα καλπάζουν δίπλα-δίπλα με φρενήρη ταχύτητα. Αφροί εμφανίζονται στα στόματα των αλόγων. Είναι η ώρα που συμφιλιώνεσαι με το θάνατο. Οι σκέψεις φεύγουν. Το μυαλό καθαρίζει. Μια ηρεμία σε κατακλύζει και μέσα σ’ αυτήν ακούγεται μια φωνή: «Όχι σε μας, Κύριε, όχι σε μας, αλλά σε σένα ανήκει η δόξα».
Μπροστά τους μια θαμνώδης έκταση. Λίγο μετά το σκιερό τείχος. Και το τέλος. Τα άλογα φρενιασμένα υψώνονται στον αέρα και πηδούν το τελευταίο εμπόδιο.
Ο νεόφυτος κλείνει τα μάτια. Ποιος θέλει να δει το θάνατο; Μπροστά στο απόλυτο οι αισθήσεις καταρρέουν, σιωπούν. Βυθίζεται σε μια σκοτεινή άβυσσο που δεν έχει τελειωμό…
Και έπειτα ακούγονται ιαχές θριάμβου, χειροκροτήματα, αλλά και φωνές ανακούφισης. Ο νέος ιππότης ανοίγει τα μάτια και έκπληκτος διαπιστώνει πως βρίσκεται μέσα σε μια μεγάλη πέτρινη αίθουσα, περιστοιχιζόμενος από τους αδελφούς. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν έχει πεθάνει! Ποιο θαύμα συντελέστηκε και ακόμη ζει;
Κάποιοι βοηθούν τον νεόφυτο να ξεπεζέψει. Ο Μέγας Διδάσκαλος των Ναϊτών, με το επιτελείο του και πλήθος ιπποτών τριγύρω, τον καλωσορίζουν. Εκείνος τρέμει από την ένταση, τη συγκίνηση, την κατάπληξη.
Θα αναρωτιέσαι, αναγνώστη, τι συνέβη. Η εξήγηση, που ίσως την έχεις υποπτευθεί, είναι απλή. Ποτέ δεν υπήρχε τείχος. Σ’ εκείνο το σημείο είχε κατασκευαστεί ένα ψεύτικο τείχος από ξύλο, ζωγραφισμένο σαν απομίμηση πέτρας. Όσοι εμπλέκονταν στη δοκιμασία, παρακολουθούσαν αθέατοι την επέλαση των αλόγων, που ήταν φυσικά εκπαιδευμένα, και μόλις αυτά πλησίαζαν το «τείχος», σήκωναν το χώρισμα με έναν κρυφό μηχανισμό, όπως ανοίγει κάποιος την κρεμαστή σιδερένια πύλη ενός κάστρου…
Ακούγεται σαν παραμύθι και ίσως μετά από τόσους αιώνες και να ’ναι. Όμως λέγεται ότι συνέβαινε πραγματικά. Αν όντως ισχύει, τότε αντιλαμβάνεται κανείς για ποιο λόγο οι Ιππότες του Ναού ήταν ανίκητοι στη μάχη. Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη δύναμη στον κόσμο από την πίστη στον εαυτό…
