Το πιο καινοτόμο σχολείο βρίσκεται στη Φινλανδία
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Posted by Youmagazine Staff
• Η Φινλανδία είναι η χώρα με το πιο ανορθόδοξο εκπαιδευτικό σύστημα, κάτι που της χαρίζει την πρώτη θέση στον κόσμο στην βασική εκπαίδευση.
• Βίντεο στο τέλος του άρθρου.
Μέσα σε μια φινλανδική τάξη το 2016. Image: Supplied
ν
Η ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ βρίσκεται στη Βόρεια Ευρώπη, μεταξύ Σκανδιναβίας και Ρωσίας, έχει σχεδόν τρεις φορές την έκταση της Ελλάδας, αλλά τον μισό πληθυσμό (5,5 εκατ. κατοίκους).
Η μικρή αυτή χώρα έχει ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που αποτελούν τη βάση κάθε εκπαιδευτικού συστήματος, η Φινλανδία στις ηλικίες 6-16 ετών καταλαμβάνει την 1η θέση στον κόσμο, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 2016-2017.
Συγκριτικά, από τις ευρωπαϊκές χώρες στην 3η θέση βρίσκεται το Βέλγιο, η Ολλανδία βρίσκεται στην 4η, η Ισλανδία στην 7η, η Ελβετία στην 8η, η Γερμανία στην 14η και η Βρετανία στην 17η θέση, ο Καναδάς με την Αυστραλία στην 9η και 10η θέση αντίστοιχα, οι Ηνωμένες Πολιτείες στην 39η και η Ελλάδα στην 46η θέση, σε σύνολο 138 χωρών.
Εν ολίγοις, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορεί κανείς να μάθει από τους Φινλανδούς.
Το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας στηρίζεται σε αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «εγκύκλιος παιδεία», ή «ολιστική παιδεία» αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε έναν πιο σύγχρονο όρο. Στα αγγλικά αποδίδεται ως “phenomenon-based learning” – μια φράση που είναι αμετάφραστη στα ελληνικά. Δείτε πώς λειτουργεί:
Αντί να επικεντρωθούν σε ένα μάθημα, όπως τα μαθηματικά ή τη γεωγραφία, οι μαθητές και οι δάσκαλοι συζητούν και επιλέγουν ένα πραγματικό θέμα που τους ενδιαφέρει – για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή. Στη συνέχεια, εξετάζουν το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Ποια είναι η επιστήμη πίσω από αυτό; Πώς σχεδιάζουν τα έθνη να το αντιμετωπίσουν; Ποιος είναι ο γεωγραφικός προσδιορισμός του; Τι λένε οι αριθμοί; Ποια βιβλιογραφία υπάρχει για το θέμα αυτό;
ν
Το σύνθημα «κάνουμε αυτό που χρειάζεται» είναι η καθοδηγητική γραμμή όχι μόνο του Kari Louhivuori, διευθυντή του πρότυπου σχολείου Kirkkojärvi, που βλέπουμε εδώ, αλλά και των άλλων 62.000 εκπαιδευτικών που διδάσκουν στα 3.500 δημόσια σχολεία της Φινλανδίας. Πηγή: Smithsonian
ν
Αυτού του είδους η διδασκαλία δεν καταργεί τα παραδοσιακά μαθήματα – απλώς τα εμπλουτίζει. Αντί όμως της ξερής διδασκαλίας, αυτού του είδους οι θεματικές μελέτες δείχνουν στα παιδιά πώς να προσεγγίζουν ένα θέμα σφαιρικά και πώς να συνθέτουν τα επιμέρους στοιχεία σε ένα ενιαίο λογικό σύνολο, ώστε να διαμορφώσουν μια σωστή και ολοκληρωμένη άποψη.
Επιπλέον τους επιτρέπει να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, αλλά και να αντιληφθούν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι επιστήμες στην πράξη για να λύσουν προβλήματα. Τα παιδιά μαθαίνουν ολιστικά και χρησιμοποιούν πραγματικές δεξιότητες (όπως η χρήση της τεχνολογίας) για να αντιμετωπίσουν ένα θέμα με τον ίδιο τρόπο όπως και ένας ενήλικας.
Η ιδέα πίσω από το ανορθόδοξο εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας είναι ότι οι γνώσεις δεν είναι χωρισμένες η μια ομάδα από την άλλη, αλλά ότι όλες είναι συστατικά της ίδιας σούπας. Όταν βγάλεις μερικά έξω και τα χωρίσεις, τότε η σούπα γίνεται άνοστη.
Για παράδειγμα, για να έχεις γερές βάσεις στα μαθηματικά, πρέπει να έχεις ακόμη πιο ισχυρά θεμέλια στη γραμματική, την τεχνολογία και την ιστορία. Διαφορετικά γίνεσαι, όπως λέμε εμείς, παπαγάλος, που απλώς επαναλαμβάνει γνώσεις που δεν τις καταλαβαίνει.
Αντί επομένως να διδάσκουν τα διάφορα μαθήματα ξεχωριστά, σαν να μην έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους, τα μαγειρεύουν όλα μαζί.
ν
Ο δάσκαλος Aleksi Gustafsson στο σχολείο Siilitie του Ελσίνκι, που εδώ δύο προσφυγόπουλα του παίρνουν τα μέτρα, βγάζει τα παιδιά έξω από την τάξη για να τους διδάξει μαθηματικά, ακόμα και με χαμηλές θερμοκρασίες. «Τα παιδιά λατρεύουν τη φύση και αγαπούν να μαθαίνουν από αυτήν». Πηγή: Smithsonian
ν
Αυτόν ακριβώς τον τρόπο μάθησης είναι που αποκαλούν “phenomenon-based learning”, εννοώντας με τον όρο “phenomenon” αυτό που είναι ασυνήθιστο ή ενδιαφέρον.
Η Ισλανδία πειραματίζεται με τη μάθηση με βάση τα “φαινόμενα” από τη δεκαετία του 1980, με στόχο οι μαθητές των σχολείων να μπορούν να αναπτύξουν τη δική τους μεθοδική σκέψη. Υπάρχουν και άλλα σχολεία στον κόσμο που πειραματίζονται, αλλά η Φινλανδία πρωτοπορεί καθώς από το 2016 εισήγαγε στο εκπαιδευτικό της σύστημα τον ολιστικό τρόπο διδασκαλίας, καθιερώνοντας τις θεματικές ενότητες. Κάθε σχολείο είναι ελεύθερο να προσαρμόσει στα μέτρα του αυτά τα ειδικά μαθήματα ώστε να είναι πιο αποδοτικά.
Το να ετοιμάσεις τα παιδιά για να αντιμετωπίσουν τον πραγματικό κόσμο είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, καθώς οι περισσότερες χώρες και τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα εξειδικεύουν τους μαθητές σε έναν τομέα, αγνοώντας τους υπόλοιπους, χωρίς οι μαθητές να έχουν ουσιαστικά εφόδια για τον αγώνα της επιβίωσης. Αυτό που προτείνουν οι Φινλανδοί δεν είναι κάποια μαγική λύση, είναι όμως μια εξαιρετικά συγκροτημένη ιδέα που συμβαδίζει με την πραγματικότητα.
Το ανορθόδοξο αυτό εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι ούτε χωρίς συμβιβασμούς ούτε χωρίς κριτική. Για παράδειγμα, μερικοί δάσκαλοι ανησυχούν για το γεγονός ότι οι λιγότερο ικανοί μαθητές πρέπει να αγωνιστούν για να συνεχίσουν, αφού οι θεματικές ενότητες ευνοούν τους πιο νοήμονες μαθητές. Παρ’ όλα αυτά, όπως ανέφερε στο BBC η Anneli Rautiainen, η επικεφαλής της στοιχειώδους εκπαίδευσης στο Εθνικό Πρόγραμμα Σπουδών, τα οφέλη είναι πολύ περισσότερα.
Η εκπαίδευση είναι ένα δύσκολο ζήτημα, αλλά αν πρέπει να πάρει κανείς ιδέες από κάποιους, αυτοί σίγουρα είναι οι Φινλανδοί.
ν
Σε αυτό το σχολείο οι μπάλες γυμναστικής έχουν αντικαταστήσει τα καθίσματα. Πηγή: BBC
v
Μερικά στοιχεία για το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα
1. Κανένα παιδί δεν πηγαίνει σχολείο πριν την ηλικία των 7 ετών.
2. Σε σχέση με άλλα συστήματα, τα παιδιά δεν κάνουν εργασίες ούτε δίνουν εξετάσεις πριν από την εφηβική ηλικία.
3. Τα παιδιά δεν αξιολογούνται καθόλου στα πρώτα έξι χρόνια της εκπαίδευσής τους, παρά μόνο από τους δασκάλους τους.
4. Υπάρχει μόνο μια υποχρεωτική εξέταση που γίνεται στη Φινλανδία, για μαθητές μεταξύ 16 και 18 ετών.
5. Όλα τα παιδιά, έξυπνα ή μη, διδάσκονται στις ίδιες αίθουσες διδασκαλίας.
6. Σε μια αίθουσα μπορεί να υπάρχουν ταυτόχρονα και τρεις καθηγητές για να βοηθούν τους μαθητές στις ασκήσεις.
7. Η Φινλανδία δαπανά περίπου 30 τοις εκατό λιγότερα χρήματα ανά σπουδαστή απ’ ότι άλλες πλουσιότερες χώρες.
8. Το 30 τοις εκατό των παιδιών λαμβάνει επιπλέον βοήθεια κατά τη διάρκεια των πρώτων εννέα ετών του σχολείου.
9. Βιβλία και μαθητικά βοηθήματα είναι δωρεάν, το ίδιο και τα γεύματα στο σχολείο, η ιατρική και οδοντιατρική περίθλαψη.
10. Το 66% των μαθητών πηγαίνουν στο κολέγιο.
11. Η διαφορά μεταξύ αδύναμων και αριστούχων μαθητών είναι η μικρότερη στον κόσμο.
ν
12. Τα εργαστήρια στα μαθήματα επιστήμης έχουν 16 θέσεις, ώστε να μπορούν όλοι οι μαθητές της τάξης να κάνουν πειράματα.
13. Οι μαθητές διδάσκονται άλλες τρεις γλώσσες εκτός των φινλανδικών.
14. Το 43 τοις εκατό των Φινλανδών μαθητών γυμνασίου πηγαίνει κατόπιν σε επαγγελματικές σχολές.
15. Δάσκαλοι και καθηγητές ξοδεύουν μόνο 4 ώρες την ημέρα στην τάξη και άλλες 2 ώρες την εβδομάδα για τη δική τους επαγγελματική ανάπτυξη.
16. Όλα τα σχολεία χρηματοδοτούνται πλήρως από το κράτος.
17. Όλοι οι εκπαιδευτικοί στη Φινλανδία πρέπει να έχουν μεταπτυχιακό τίτλο, ο οποίος είναι επιδοτούμενος.
18. Το Εθνικό Πρόγραμμα Σπουδών (υπ. Παιδείας) δίνει μόνο τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές.
19. Οι εκπαιδευτικοί επιλέγονται από το 10% εκείνων που αρίστευσαν στο πανεπιστήμιο.
20. Το 2010, 6.600 υποψήφιοι δάσκαλοι και καθηγητές παρακολούθησαν 660 εκπαιδευτικά σεμινάρια για την διδασκαλία στα δημόσια σχολεία.
21. Οι δάσκαλοι στη Φινλανδία έχουν το ίδιο κοινωνικό και μισθολογικό στάτους με τους γιατρούς και τους δικηγόρους.
22. Στους διεθνείς διαγωνισμούς, οι Φινλανδοί μαθητές καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στην επιστήμη, την ανάγνωση και τα μαθηματικά.
ν
Σε αυτό το σχολείο του Hauho τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν τα κινητά τους τηλέφωνα τόσο στην τάξη, όσο και στην ώρα του διαλείμματος. Πηγή: BBC
v
Το πάρκο skate αυτού του σχολείου προήλθε από μια ιδέα που πρότειναν τα παιδιά, που βοήθησαν στο σχεδιασμό της πίστας και στην συγκέντρωση χρημάτων για να κατασκευαστεί. Πηγή: BBC
v
Οι μαθητές ταξιδεύουν συχνά στο εξωτερικό για να γνωρίσουν άλλους μαθητές και να ανταλλάξουν ιδέες. Εδώ Φινλανδοί με Γερμανούς μαθητές. Πηγή: BBC
v
Ένας διαδραστικός πίνακας κι ένα τάμπλετ για το μάθημα της κλιματικής αλλαγής. Πηγή: BBC
v
Τα τετράδια και τα μολύβια είναι εξίσου σημαντικά στα μαθήματα. Πηγή: BBC
v
Όπως και η χειροτεχνία. Πηγή: BBC
ν
ν
ν
