Τα προϊστορικά τηλεσκόπια της Ευρώπης
ΑΡΧΑΙΟΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Από τον Νίκο Κατσινόπουλο
Οι θολωτοί τύμβοι της προϊστορικής εποχής χρησιμοποιούνταν ως τηλεσκόπια για την παρατήρηση του ουρανού.
Τα ανοίγματα των τύμβων χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους αστρονόμους ως μέσο για την παρατήρηση των αστερισμών. Πηγή: News media
v
ΚΑΠΟΙΕΣ ειδικές κατασκευές επέτρεψαν στους προϊστορικούς Ευρωπαίους να εξερευνήσουν τα άστρα πολύ πριν από την εφεύρεση του τηλεσκοπίου.
Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι επιστήμονες μελετώντας τύμβους και μεγαλιθικές κατασκευές ηλικίας 6.000 ετών στην Πορτογαλία, οι οποίοι είχαν έναν μακρύ σκεπαστό διάδρομο που λειτουργούσε όπως ο σωλήνας ενός τηλεσκοπίου.
Αυτές οι μακρόστενες δομές βοηθούσαν τους πρώιμους αστρονόμους να μελετήσουν τους αστερισμούς, όταν έπεφτε το βράδυ, στοχεύοντας σε συγκεκριμένα σημεία του ουράνιου θόλου.
Καθισμένος στην άλλη άκρη αυτού του πρωτόγονου τηλεσκόπιου και στοχεύοντας σε ένα μικρό μόνο τμήμα του ουρανού, ένας παρατηρητής ήταν σε θέση να δει την ανατολή ενός άστρου πολύ νωρίτερα από όσους βρίσκονταν έξω.
Τέτοια πέτρινα παρατηρητήρια έχουν ανακαλυφθεί σε ολόκληρο το δυτικό τμήμα της Ευρώπης, κατά μήκος της ακτής του Ατλαντικού Ωκεανού, από την Πορτογαλία έως τη Βρετανία.
Η παρακολούθηση ορισμένων άστρων και αστερισμών είχε μεγάλη σημασία για τους αρχαίους λαούς, καθώς η ανατολή τους σήμαινε την έναρξη ορισμένων δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, η ανατολή του Αλντεμπαράν σήμαινε ότι ήρθε η ώρα να μετακινήσουν τα κοπάδια στα καλοκαιρινά βοσκοτόπια.
Αλντεμπαράν ή Λαμπαδίας είναι ο αστέρας α του αστερισμού Ταύρου, τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν και «νότιο οφθαλμό του Ταύρου».
Ανάλογα άστρα σηματοδοτούσαν την έναρξη των γεωργικών ασχολιών, της σποράς ή του θερισμού, την έναρξη της ναυσιπλοΐας κτλ.
«Αυτό το είδος της αρχαιοαστρονομίας υπογραμμίζει το γεγονός ότι τα ανθρώπινα όντα πάντοτε γοητεύονταν από τα άστρα και τις κινήσεις τους», δήλωσε σχετικά με το θέμα ο αστρονόμος Marek Kukula του Αστεροσκοπείου του Γκρήνουιτς στο Λονδίνο.
«Οι νυχτερινοί παρατηρητές του ουρανού έπαιζαν επί χιλιετίες σημαντικό ρόλο στην καθοδήγηση της ανθρώπινης κοινωνίας», πρόσθεσε.
Η σχετική ανακοίνωση έγινε στο ετήσιο αστρονομικό συνέδριο που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ από 27 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου 2016.
v
Ντόλμεν ντα Όρκα: μεγαλιθικός τύμβος που χρησίμευε ως αστρονομικό παρατηρητήριο στη Δυτική Ιβηρία. Πηγή: News media
Αριστερά: το παράθυρο παρατήρησης στο εσωτερικό του Ντόλμεν ντα Όρκα. Δεξιά: το Ντόλμεν Όρκα ντε Σάντο Τίσκο στην Πορτογαλία. Πηγή: News media
